قاعده لاضرر صفحه 84

نتیجه این‌که با این احتمالات نمی‌توانیم از ظهور روایت عقبة بن خالد، که تمام فقرات روایت او در قضیه واحده‌ای صادر شده، و صدر و ذیل روایت به هم مرتبط است، صرف نظر کنیم.

هم‌چنین وجود «فا» تفریع در نقل «فلا ضرر و لا ضرار»، هر چند مؤیّد این اتصال و ارتباط است، ولی این‌گونه نیست که اگر «فا» نبود، دلالت بر عدم اتصال کند؛ زیرا ظاهر عطف به «واو» نیز اتصال وارتباط را می‌رساند، هرچند ظهورش کمتر از ظهور «فا» است.

نظر محقّق نایینی قدس سره

همان‌گونه که قبلا اشاره کردیم محقّق نایینی، نظر علّامه شیخ الشریعه اصفهانی (قدّس سرّهما) در استقلال فقره «لا ضرر و لا ضرار» را پذیرفته، وعلاوه بر استدلالات ایشان، قراین دیگری برای تأیید این نظر ذکرکرده که دراین‌جا آن‌ها را بیان کرده وپاسخ می‌دهیم:

1. قضایای پیامبر صلی الله علیه و آله نزد امامیه و اهل تسنّن، ثبت و ضبط شده است؛ وقتی مشاهده می‌کنیم که این قضیه را که اهل تسنّن از پیامبر صلی الله علیه و آله، و اصحاب ما از امام صادق علیه السلام، نقل کرده‌اند، کاملًا همانند هم است، در عین حال حکم «لا ضرر» را آن‌ها به صورت مستقل روایت کرده‌اند، این حدس را در ما تقویت می‌کند که «لا ضرر» در روایت ما نیز حکم مستقلی است و ربطی به دو حدیث شفعه، و منع زیادی آب، ندارد؛ و این عقبة بن خالد بوده که از باب