اصول فقه شیعه جلد 3 صفحه 78

ذهنی یا مصداق انشائی محمول بود، حمل آن، حمل شایع صناعی نخواهد بود. عبارت مرحوم آخوند در کفایه ناظر به این معناست یعنی مرحوم آخوند می‌خواهد همین مطلبی را بفرماید که مرحوم صدر المتألهین فرموده است. ولی مرحوم آخوند طلب ذهنی را مطرح نمی‌کند بلکه طلب حقیقی و طلب انشائی را مطرح می‌کند.[67]

ماهیت انشاء

اشاره

با توجه به اینکه مقصود از طلبی که مفاد امر است، عبارت از طلب انشائی است، مناسب است در اینجا بحثی اجمالی در ارتباط با حقیقت انشاء داشته باشیم و ببینیم آیا حقیقت وجود انشائی چیست؟ با وجود اینکه مسأله انشاء- خصوصاً در معاملات- مورد ابتلاست ولی این مسئله، کمتر مورد بحث قرار گرفته است.

1- نظریه مشهور

اشاره

شهید اوّل رحمه الله در کتاب قواعد فقهیّه‌اش[68] می‌فرماید: «الإنشاء هو القول الذی یوجد به معناه فی نفس الأمر»،[69] یعنی انشاء عبارت از لفظی است که به سبب آن لفظ، معنا وجود پیدا می‌کند ولی نه در خارج و نه در ذهن، بلکه در نفس الأمر که اعم از خارج و ذهن است. البته ما می‌دانیم که در بسیاری از معاملات، لفظْ خصوصیتی ندارد، مخصوصاً در باب بیع که- بنا بر تحقیق- با معاطات هم تحقق پیدا می‌کند. بنابراین لازم نیست که