اصول فقه شیعه جلد 5 صفحه 152

موجود در آنها تخییر عقلی است. اما در ارتباط با قسم دوّم که درصد کمی از واجبات تخییریه را تشکیل می‌دهند- مرحوم آخوند می‌فرماید: در این قسم ما همان قول اول را ملتزم شده و می‌گوییم: «واجب تخییری سنخ خاصی از واجب است که آثار و خواص مربوط به خود را دارد[133]».

بررسی کلام مرحوم آخوند:

بیان مرحوم آخوند در ارتباط با قسم اوّل از اقسام واجب تخییری حائز اهمیت است و باید مورد بررسی قرار گیرد، چون قسم اوّل، اکثریت واجبات تخییری را تشکیل می‌دهد و با بیان ایشان از دایره واجب تخییری خارج شده و به واجب تعیینی رجوع می‌کنند. در کلام مرحوم آخوند در ارتباط با قسم اوّل دو مطلب وجود دارد: مطلب اوّل: یکی از قواعد فلسفی قاعده «الواحد لا یصدر منه إلّا الواحد» است.

یعنی از واحد حقیقی جز واحد صادر نمی‌شود. این قاعده به عنوان «قاعده الواحد» نامیده شده است. و اصل قاعده همین است و قاعده «الواحد لا یصدر إلّا من الواحد»- که مرحوم آخوند به آن تمسک کردند- عکس قاعده فوق است و معنایش این است که اگر معلولی واحد شد باید علّت آن‌هم واحد باشد. این قاعده در فلسفه به وضوح قاعده اوّل نیست و چه‌بسا در آن تردید وجود داشته باشد و برفرض که واقعیت داشته باشد، آیا عمومیت دارد یا مربوط به موارد خاصّی است؟ پاسخ این پرسش را باید در فلسفه بررسی کرد. و ما در اینجا خیلی روی آن تکیه نمی‌کنیم. فقط به‌طور اجمال