اصول فقه شیعه جلد 5 صفحه 171

حقیقت واجب کفائی چیست؟

هر تکلیفی متقوّم به سه جهت است: 1- مولای تکلیف‌کننده، 2- مکلّف که تکلیف بر او متوجه شده است 3- مکلّف به، که همان عمل متعلّق تکلیف است، مثلًا در «أقیموا الصلاة» تکلیف از ناحیه شارع است و به همه مکلّفین تعلّق گرفته و مکلّف به آن‌هم عبارت از صلاة است. این سه جهت در ارتباط با واجب عینی روشن است. در ارتباط با واجب کفائی هم دو جهت «تکلیف‌کننده» و «مکلّف به» روشن است. مثلًا در مورد صلاة بر میّت، مکلّف به عبارت از «صلاة بر میّت» و تکلیف‌کننده «خداوند» است. آنچه مورد بحث واقع شده این است که در واجب کفائی، «مکلَّف کیست؟[145]

آیا مکلّف در واجب کفائی کیست؟

اشاره

در این زمینه چند احتمال وجود دارد:

احتمال اوّل: مکلّف در واجب کفائی، مجموع مکلّفین- من حیث المجموع- می‌باشند،

به خلاف واجب عینی که در آن یکایک مکلّفین- یعنی جمیع آنان- مکلّف می‌باشند.