اصول فقه شیعه جلد 5 صفحه 176

المسلم» فرق است. مکلّف در «أقیموا الصلاة»، وجود ساری مکلّف (/ همه مکلّفین) می‌باشد ولی در «ادفنوا المیت المسلم»، صرف الوجود مکلّف است که هم با یک وجود سازگار است، هم با ده وجود و هم با همه وجودات طبیعت.

احتمال پنجم:[153] فرق بین واجب عینی و واجب کفائی در ارتباط با مکلّف به است،

به این گونه که در واجب کفائی، قید مباشرت دخالت ندارد ولی در واجب عینی دخالت دارد. مثلًا «أقیموا الصلاة» که واجب عینی را مطرح می‌کند می‌گوید: «بر همه شما مکلّفین لازم است که مباشرتاً نماز یومیّه را اتیان کنید». امّا در «ادفنوا المیت المسلم»، که واجب کفائی را مطرح می‌کند، قید مباشرت دخالتی در مأمور به ندارد، هرچند مکلّف در مورد دفن میت، همه افراد مکلّفین می‌باشند. مؤید ی که برای این احتمال مطرح شده این است که بسیاری از بزرگان معتقدند اگر اصل وجوب چیزی محرز باشد ولی عینی و کفائی بودن آن مردّد باشد، آن را باید حمل بر واجب کفائی کرد. قائلین به احتمال پنجم می‌گویند: این حرفی که بزرگان مطرح کرده‌اند، هیچ وجهی ندارد جز این که در واجب عینی قید مباشرت مدخلیت دارد، امّا در واجب کفائی مدخلیّت ندارد. و شک در عینیت و کفائیت، گویا به شک در وجود قید مباشرت و عدم وجود آن برگشت می‌کند. و روشن است که مقتضای اصالة الاطلاق در اینجا حمل بر «وجوب کفائی» است، چون واجب کفائی بدون قید مباشرت و واجب عینی همراه با قید مباشرت است. البته این حرف در مباحث گذشته مورد اشکال مرحوم آخوند واقع شد و ایشان