اصول فقه شیعه جلد 5 صفحه 206

امر عبارت از «بعث اعتباری به سوی ایجاد طبیعت» و مفاد نهی عبارت از «زجر اعتباری از ایجاد طبیعت» است. و این همان معنایی است که متداول بین عقلاء می‌باشد. در نتیجه جایی برای نزاعی که بین مرحوم آخوند و دیگران واقع شده که «آیا متعلّق نواهی عبارت از «اعدام و ترک» یا «کفّ نفس» است؟» باقی نمی‌ماند. اختلاف اوامر و نواهی در ارتباط با طبیعت مأمور بها و طبیعت منهی عنها نیست. بلکه اختلاف در ارتباط با واقعیّت امر- که مفاد هیئت افعل است- و واقعیت نهی- که مفاد هیئت لا تفعل است- می‌باشد. برفرض این که ما بپذیریم متعلّق نواهی عبارت از «طلب» است:

آیا مطلوب در نواهی «ترک فعل» است یا «کفّ نفس»؟

[کلام مرحوم آخوند]

مرحوم آخوند معتقد است مطلوب در باب نواهی عبارت از «ترک فعل» است. به ایشان اشکال شده که اعدام ازلیّه در اختیار انسان نیستند، در حالی که در باب تکالیف باید مأمور به و منهی عنه در اختیار انسان باشند. ایشان در جواب می‌فرماید: درست است که اعدام ازلیه به اعتبار ازل و قبلْ در اختیار مکلّف نیست ولی به اعتبار بقاء و استمرار در اختیار مکلّف است. مکلّف می‌تواند آن عدم را به وسیله ترک خود ادامه دهد و می‌تواند آن عدم را تبدیل به وجود کند.

بنابراین ابقاء و عدم ابقاء آن عدم، در اختیار مکلّف است و تکلیف هم به لحاظ حالِ استدامه و استمرار مطرح است.[182]