اصول فقه شیعه جلد 5 صفحه 221

مسأله دلالت لفظی. یعنی انسان، در وجود با زید اتحاد دارد نه از نظر دلالت لفظی.

لفظ انسان بر زید دلالت نمی‌کند. انسان برای ماهیت حیوان ناطق وضع شده است در حالی که فرد انسان- یعنی زید- عبارت از ماهیت به ضمیمه خصوصیات فردیّه است.

و لفظ انسان نمی‌تواند حاکی از این خصوصیات فردیّه باشد زیرا تمام مدلول لفظ انسان، عبارت از حیوان ناطق است و خصوصیات فردیّه در آن دخالتی ندارد. وقتی طبیعت در مقام دلالت جز بر همان مدلول و مفاد جنس و فصلی خودش دلالت ندارد، ما از کجای «لا تشرب الخمر» معنای «أطلب منک ترک کلّ فرد من أفراد شرب الخمر» را استفاده کنیم؟ در نتیجه بیان مرحوم نائینی هم نمی‌تواند صحیح باشد.

3- راه حلّ مرحوم اصفهانی

راه حلّ ایشان مبتنی بر سه مطلب است. اوّلًا: مفاد هیئت «لا تفعل» عبارت از «طلب ترک» است.[195] ثانیاً: طلبی که در باب نواهی انشاء می‌شود، طلب کلّی و طبیعت طلب است، به خلاف طلب در باب اوامر که جزئی و شخصی بوده و به یک وجود از وجودات طبیعت تعلق دارد.[196]