اصول فقه شیعه جلد 5 صفحه 230

آخوند در ابتدا مثال «صلاة در مکان غصبی» را مطرح می‌کنند، در حالی که این، واحد شخصی است و مثال صحیح همان مثال حرکت کلّی و سکون کلّی- که معنون به عنوان صلاتی و عنوان غصبی است- می‌باشد، که در آخر کلامشان مطرح کرده‌اند.

پس مقصود از واحد، همان حرکت کلّی و سکون کلّی است که این حرکت و سکون هم با حالات صلاة انطباق پیدا می‌کند و هم با بودن و تحرک در مکان غصبی انطباق پیدا می‌کند. مطلب دوّم: مواردی وجود دارد که انسان خیال می‌کند واحد جنسی و نوعی است ولی به حسب باطن و حقیقت، خارج از دایره واحد جنسی و نوعی است. مثلًا «سجود برای خداوند متعال» و «سجود برای بت» اگرچه در مفهوم «سجود» مشترکند ولی در حقیقت، بین این‌ها مغایرت کامل وجود دارد و هیچ‌گونه وحدتی- حتی وحدت جنسی- بین آنها وجود ندارد، به خلاف عنوان حرکت کلّی و سکون کلّی که گاهی در ضمن حرکت و سکون صلاتی و گاهی در ضمن حرکت و سکون غصبی تحقق پیدا می‌کند و در «صلاة در مکان غصبی» در یک مورد اجتماع پیدا می‌کنند.[205]

بررسی کلام مرحوم آخوند:

مرحوم آخوند در مطلب اوّل فرمودند: «مراد از واحد، در عنوان بحث، خصوص واحد شخصی نیست و شامل واحد جنسی و نوعی هم می‌شود». به نظر ما این مطلب صحیح نیست و واحد در عنوان بحث نمی‌تواند واحد شخصی باشد بلکه حتماً باید واحد جنسی یا نوعی باشد، که کلیّت دارد و صلاحیت صدق بر کثیرین در آن وجود دارد. توضیح: مسأله اجتماع امر و نهی در جایی قابل طرح است که اگر ما به جای امر و نهی، یکی از امر یا نهی را داشته باشیم مشکلی به وجود نیاید و آنچه موجب بروز