اصول فقه شیعه جلد 5 صفحه 237

«سجود برای خدا» و «سجود برای غیر خدا» اگرچه دو عنوان هستند ولی چون مادّه اجتماع ندارند از محلّ بحث ما خارجند. ممکن است کسی بگوید: محلّ بحث ما در جایی است که مولای آمر و ناهی، عالم به تصادق و اجتماع دو عنوان در مورد واحد است. در این صورت چگونه امر و نهی می‌کند؟ در پاسخ می‌گوییم: رتبه تصادق، غیر از رتبه تعلّق امر و نهی است. تصادق، وصف دو عنوان است امّا در رتبه تعلّق امر و نهی، غیر از دو عنوان چیز دیگری وجود ندارد. به عبارت دیگر: آنچه در امر و نهی دخالت دارد نفس عنوان صلاة و عنوان غصب است و مرحله تصادق، دخالتی در وصف «مأمور به بودن» و «منهی عنه بودن» ندارد. یعنی وقتی مولا امر را به صلاة متعلّق می‌کند، خصوصیت «تصادق آن با غصب» همراه صلاة و داخل در مأمور به نیست. و هنگامی که غصب را متعلّق نهی قرار می‌دهد، خصوصیت «تصادق آن با صلاة» همراه غصب و داخل در منهی عنه نیست.

مقدّمه دوّم: فرق بین مسأله اجتماع امر و نهی و مسأله این که «آیا نهی متعلّق به عبادت، اقتضای فساد دارد؟»

اشاره

در باب نواهی دو مسأله مهمّ وجود دارد: مسأله اجتماع امر و نهی و مسأله این که آیا نهی متعلّق به عبادات اقتضای فساد دارد؟ بدون تردید همان‌طور که بین علوم تمایز وجود دارد، بین مسائل هر علمی هم باید تمایز وجود داشته باشد و نمی‌توان مسأله واحدی را به عنوان دو مسئله از یک علم مورد بحث قرار داد.