اصول فقه شیعه جلد 5 صفحه 244

با توجه به این که معیار مسأله اصولی در آن وجود دارد ما این مسئله را به عنوان مسأله‌ای اصولی در علم اصول مورد بحث قرار می‌دهیم.[220]

بررسی کلام مرحوم آخوند:

اشکال اوّل: مرحوم آخوند فرمودند: «معیار مسأله فقهی در مسأله اجتماع امر و نهی وجود دارد». ما به مرحوم آخوند می‌گوییم: آیا این مسئله، با حفظ همین عنوان مورد بحث در اصول، عنوان مسأله فقهی پیدا می‌کند یا این که باید عنوان آن تغییر پیدا کند؟ روشن است که اگر بخواهیم عنوان را تغییر دهیم، کلام شما (مرحوم آخوند) دچار مشکل می‌شود، چون فرض این است که با حفظ عنوان محلّ نزاع باید بحث شود که مسئله اصولی است یا فقهی و در صورت تغییر عنوان، بسیاری از مسائل اصولیه به مسأله فقهی مبدّل خواهند شد. مثلًا در بحث مقدّمه واجب اگر عنوان بحث این باشد که «آیا بین وجوب ذی المقدّمه و وجوب مقدّمه، ملازمه‌ای وجود دارد یا نه؟»، این مسئله به عنوان مسأله‌ای اصولی مطرح خواهد بود ولی اگر عنوان را تغییر داده و بگوییم: «آیا مقدّمه واجب، واجب است یا نه؟»، عنوان مسأله فقهی پیدا خواهد کرد. مگر چه فرقی بین این مسئله و مسأله «نماز جمعه واجب است یا نه؟» وجود دارد؟ بنابراین ما نباید عنوان مسئله را تغییر دهیم، زیرا تغییر عنوان مسئله، موجب اختلاط مسائل علوم با یکدیگر می‌شود. در این صورت مسأله اجتماع امر و نهی چگونه می‌تواند به عنوان مسأله‌ای فقهی مطرح باشد؟ موضوع مسائل فقهی عبارت از فعل مکلّف است، در حالی که موضوع مسأله اجتماع امر و نهی عبارت از «اجتماع امر و نهی» است. بله اگر می‌گفتیم: «آیا