اصول فقه شیعه جلد 5 صفحه 359

ثانیاً: در مسأله اجتماع امر و نهی ما روی «تکلیف محال» بحث داریم نه روی «تکلیف به محال» و اگر مسأله تضاد از میان برداشته شود، راهی برای تحقق «تکلیف محال» وجود ندارد. به عبارت روشن‌تر: اگر مسأله تضاد کنار برود، «صل» و «لا تصل» هم تکلیف محال نخواهد بود و در جهت مورد بحث ما- یعنی تکلیف محال- مشکلی وجود ندارد. و مسأله «تکلیف به محال» هم از بحث ما خارج است.

دلیلی دیگر از قائلین به جواز اجتماع امر و نهی 310]

اشاره

این دلیل می‌گوید: اگر اجتماع امر و نهی جایز نباشد، نباید نظیر آن در شریعت و فقه واقع شده باشد و چون نظیر آن در فقه واقع شده و فقهاء برآن فتوا داده‌اند، باید ملتزم به جواز اجتماع امر و نهی شویم، برای این که بهترین دلیل بر امکان شی‌ء و عدم استحاله آن، عبارت از وقوع آن شی‌ء است. به عبارت دیگر: در بحث اجتماع امر و نهی، از امکان و عدم امکان بحث می‌شود، در حالی که ما مواردی در فقه داریم که نه تنها امکان دارد بلکه وقوع هم پیدا کرده و فقهاء هم فتوا داده‌اند و فرقی با ما نحن فیه ندارد. البته در این موارد، امر و نهی جمع نشده‌اند، بلکه دو حکم دیگر جمع شده‌اند که آنها هم در تضاد مانند امر و نهی می‌باشند. 1- اگر کسی نماز واجب خود را در حمام بخواند، وجوب و کراهت با یکدیگر اجتماع پیدا می‌کنند، زیرا صلاة در حمام متعلق نهی تنزیهی و کراهتی واقع شده است و اگر نماز مستحبی را در حمام بخواند، استحباب و کراهت اجتماع پیدا می‌کنند. 2- اگر کسی روز عاشورا را روزه بگیرد، استحباب و کراهت اجتماع پیدا می‌کنند، زیرا این روزه از طرفی مستحب است- چون روزه استحباب دارد- و از طرفی کراهت