اصول فقه شیعه جلد 5 صفحه 360

دارد- چون در روز عاشورا واقع شده است-. 3- اگر کسی نماز واجب خود را در مسجد بخواند، اجتماع وجوب و استحباب پیدا می‌شود و اگر نماز مستحبی را در مسجد بخواند اجماع استحبابین می‌شود و اجتماع استحبابین، اجتماع مثلین است و اجتماع مثلین- همانند اجتماع ضدین- دارای استحاله است. این موارد چیزهایی است که فقهاء برآن فتوا داده‌اند و ملاحظه می‌کنیم که- بنا بر مسأله تضاد- در آنها دو حکم جمع شده و در بیشتر موارد آن، دو حکم متقابل جمع شده است پس باید اجتماع امر و نهی در صلاة در دار غصبی نیز جایز باشد، چون فرقی بین آن مسئله با موارد مذکور وجود ندارد.

بررسی دلیل فوق:

اشاره

ما چون قائل به جواز اجتماع امر و نهی هستیم و این دلیل هم در راستای هدف ماست، نباید خیلی نسبت به آن حساس شویم ولی بنا بر بعضی از مبانی، بعضی از موارد این دلیل دچار اشکال می‌شود که ما باید برای حل آن چاره‌ای بیندیشیم، زیرا آنچه، بیشتر روی آن تکیه می‌کردیم، مسأله تعدد عنوان بود. ما گفتیم: در مسأله «صلاة در دار غصبی» دو عنوان وجود دارد: عنوان صلاة و عنوان غصب. و این‌ها در عالم مفهومیت- و به تعبیر دیگر: در عالم ماهیت و طبیعت- هیچ ارتباطی با هم ندارند. صلاة دارای یک ماهیت و غصب دارای ماهیت دیگری است و تعلق حکم، در ارتباط با مرحله ماهیت است. متعلق احکام همان طبایع و عناوین و مفاهیم است و ارتباط بین صلاة و غصب، در مرحله بعد از تعلق حکم است. این‌ها در وجود خارجی با هم متحدند، و وجود خارجی ظرف مخالفت یا موافقت تکلیف است و مسأله موافقت و مخالفت، در رتبه متأخر از اصل تکلیف قرار دارد. پس عمده راهی که ما برآن تکیه کردیم، مسأله تعدد عناوین بود. در حالی که در بعضی از مثال‌های مذکور، تعدد عنوان وجود ندارد. مثلًا صوم روز عاشورا، به عنوان