اصول فقه شیعه جلد 5 صفحه 410

ترکیبی از این دو است. و هیچ آیه و روایتی هم قائم نشده است بر این که مسأله اصولی باید لفظی محض یا عقلی محض باشد.[353]

مقدّمه چهارم: آیا عنوان «نهی» در محلّ بحث شامل نهی کراهتی هم می‌شود؟

اشاره

تردیدی نیست که این نهی، هم شامل نهی تحریمی و هم شامل نهی ارشادی است. ولی آیا شامل نهی تنزیهی کراهتی هم می‌شود؟ به عبارت دیگر: آیا نهی کراهتی متعلّق به عبادت یا معامله هم در محلّ نزاع داخل است؟

بعضی گفته‌اند: نهی تنزیهی کراهتی از محلّ نزاع خارج است.

اشاره

قائل به این قول برای اثبات مدّعای خودش دو دلیل ارائه کرده است:

دلیل اوّل:

در باب عبادات، ما یک نهی تنزیهی که مستقیماً متعلّق به خود عبادت باشد نداریم.

این مطلب قدری نیاز به توضیح دارد، زیرا ما در بحث سابق پیرامون عبادات مکروهه بحث کردیم و گفتیم: «مرحوم آخوند عبادت مکروه را مقسم قرار داده و آن را بر سه قسم می‌داند». پس این قائل چگونه کلام مرحوم آخوند را توجیه می‌کند؟ در توضیح این کلام باید بگوییم: قسم سوّم از عبادات مکروهه در کلام مرحوم آخوند، از قبیل «لا تصلِّ فی مواضع التهمة» بود و ما در آنجا گفتیم: نهی در حقیقت به صلاة تعلّق نگرفته است، بلکه آنچه کراهت دارد عبارت از «بودن در موضع تهمت» است خواه در ضمن صلاة باشد