اصول فقه شیعه جلد 5 صفحه 414

شی‌ء» همان‌طور که نهی تحریمی را دربر می‌گیرد نهی تنزیهی را نیز شامل است.[356] نتیجه بحث در مقدّمه چهارم این شد که نهی تنزیهی کراهتی داخل در محلّ بحث است.

مقدّمه پنجم: آیا نهی غیری داخل در محلّ نزاع است؟

اشاره

همان‌طور که واجبات به دو قسم نفسی و غیری تقسیم می‌شوند، محرّمات نیز به دو قسم نفسی و غیری (/ مقدّمی) تقسیم می‌شوند. گاهی نهی، نفسی است، که مستقلًا به عبادت یا معامله‌ای تعلّق می‌گیرد و گاهی غیری است که از راه مقدّمیّت، به چیزی تعلّق می‌گیرد. در اینکه «آیا نهی غیری داخل در محلّ نزاع است یا نه؟» اختلاف مهمّی بین محقّق قمی رحمه الله و مرحوم آخوند وجود دارد.

نظریه محقّق قمی رحمه الله

مرحوم محقّق قمی می‌فرماید: نهی غیری از محلّ نزاع خارج است، زیرا همان‌طور که در فرق واجب نفسی و واجب غیری مطرح می‌شد که «واجب نفسی، استحقاق عقوبت بر مخالفت دارد ولی واجب غیری استحقاق عقوبت بر مخالفت ندارد» در مورد نهی نفسی و نهی غیری نیز همین فرق وجود دارد. نهی نفسی استحقاق عقوبت بر مخالفت دارد،[357] امّا نهی غیری استحقاق عقوبت بر مخالفت ندارد.