اصول فقه شیعه جلد 5 صفحه 422

ما ناچار بودیم عبادت را معنا کنیم ولی اکنون که دلیلی بر این مطلب نداریم، نیازی به مطرح کردن معنای عبادت نمی‌بینیم. ما در ارتباط با عنوان محلّ نزاع بحث داریم.

البته چون مقرِّبیت، منافات با مبغوضیّت دارد، ناچاریم خصوصیتی را در مورد محلّ نزاع قائل شویم که پیرامون آن بحث خواهیم کرد.

اشکال بر کلام امام خمینی رحمه الله

ظاهراً ایشان می‌خواهند صوم را ملحق به صلاة کنند، نه ملحق به زکات. در حالی که صائم بودن به معنای ترک مفطرات است و ترک، امری عدمی و قلبی است و امر عدمی قلبی- که معلوم و مشهود نیست- نمی‌تواند عنوان عبادت و پرستش پیدا کند، هرچند توأم با قصد قربت باشد و به نیت صوم تحقق پیدا کند. و اگر قرار باشد صوم از دایره عبادات خارج شده و فقط به عنوان یک واجب قربی مطرح باشد قطعاً فقهاء با آن مخالفت خواهند کرد. ولی اساس بحث همان چیزی است که ما- در ضمن تحقیق بحث- مطرح کرده و گفتیم: وقتی بحث ما معاملات را شامل می‌شود، در مقابل معاملات هر چیزی که بتواند اتصاف به صحّت و فساد پیدا کند، در بحث ما داخل خواهد بود و نیازی به مطرح کردن عنوان عبادت و معنا کردن آن نداریم.

مقدّمه هفتم: معنای «فساد» چیست؟

اشاره

مرحوم آخوند در اینجا بحث مفصّلی در ارتباط با صحّت و فساد ارائه کرده‌اند که مختصری از آن را در بحث صحیح و اعم نیز مطرح کردند.[363]