ایضاح الکفایه: درسهای متن کفایه الاصول حضرت آیه الله فاضل لنکرانی جلد 2 صفحه 221

تذنیب: لا یخفی أنّ إطلاق الواجب علی الواجب المشروط، بلحاظ حال حصول الشّرط علی الحقیقه مطلقا، و أمّا بلحاظ حال قبل حصوله فکذلک علی الحقیقه علی مختاره قدّس سرّه فی الواجب المشروط؛ لأنّ الواجب و إن کان أمرا استقبالیّا علیه، إلا أنّ تلبّسه بالوجوب فی الحال، و مجاز علی المختار، حیث لا تلبّس بالوجوب علیه قبله، کما عن البهائی(1) رحمه اللّه تصریحه بأنّ لفظ الواجب مجاز فی المشروط، بعلاقه الأول أو المشارفه [1].

ملازمه، عقلیّه هست امّا در باب معرفت، عقل مستقلا حکم به لزوم معرفت نموده و مکلّفین را ملزم کرده که احکام الهی را یاد بگیرند.

آیا اطلاق عنوان «واجب» بر «واجب مشروط» حقیقی است یا مجازی؟

[1]- مصنّف رحمه اللّه در ذیل بحث واجب مشروط، نکته ای را بیان کرده اند که: آیا اطلاق عنوان «واجب» بر «واجب مشروط» به صورت حقیقت است یا مجاز؟

مثال: وجوب حج، متوقّف بر استطاعت هست حال اگر بگوئیم: «الحجّ واجب» آیا اطلاق کلمه «واجب»- که یکی از مشتقات هست- بر «واجب مشروط» به نحو حقیقت است یا مجاز؟

کلمه «واجب» هم مانند عنوان «ضارب» مشتق است و در بحث مشتق در این زمینه، مفصّلا بحث کرده ایم که:

1- هو بهاء الدین محمد بن الحسین بن عبد الصمد الجبعی العاملی ولد فی بعلبک عام 953 ه، انتقل به والده و هو صغیر الی الدیار العجمیه، اخذ عن والده و غیره من الجهابذه، ولی بها شیخ الاسلام ثم اخذ فی السیاحه ثلاثین سنه، و اجتمع فی اثناء ذلک بکثیر من ارباب الفضل، ثم عاد و قطن بارض العجم، له کتب کثیره منها« الحبل المتین» و« الزبده» فی الاصول و« حاشیه الشرح العضدی علی مختصر الاصول» و غیرها له شعر کثیر بالعربیه و الفارسیه قال تلمیذه العلامه المولی محمد تقی المجلسی: ما رأیت بکثره علومه و وفور فضله و علوّ مرتبه احدا توفی سنه 1031( امل الآمل 1/ 155 رقم 158) ر. ک: کفایه الاصول طبع مؤسسه آل البیت ص 100.