- مقدّمه: 1
- چند تذکّر: 1
- اشاره 1
- [تتمه مقصد اوّل «در اوامر»] 3
- فصل دوّم «در صیغه امر- هیئت افعل-» 3
- مبحث اوّل معانی صیغه امر- هیئت افعل- 3
- اشاره 3
- اشاره 3
- 3- انذار: 4
- 1- تمنّی: 4
- 2- تهدید: 4
- 5- احتقار: 4
- 4- اهانت: 4
- بعضی از معانی صیغه امر عبارتند از: 4
- 6- تعجیز: 5
- 7- تسخیر: 5
- مبحث دوّم آیا صیغه امر، حقیقت در وجوب است؟ 11
- اشاره 11
- نقد و بررسی کلام صاحب معالم رحمه اللّه 12
- مبحث سوّم جمل خبریه ای که در طلب استعمال می شوند «ظهورشان» در چیست؟ 16
- مبحث چهارم «آیا صیغه امر، ظهور در وجوب دارد یا نه؟» 25
- اشاره 29
- مبحث پنجم «واجب تعبّدی و توصّلی» 29
- مقدّمه اول «معنای واجب تعبّدی و توصّلی» 30
- مقدّمه دوّم «معنای قصد قربت» 31
- «مقدمه سوّم» «آیا برای نفی اعتبار قصد قربت می توان به اطلاق، تمسّک کرد؟» 49
- اشاره 49
- در صورت شک در تعبّدیّت و توصلیّت، حکم عقل چیست؟ 53
- مبحث ششم «مقتضای اطلاق صیغه امر، چه نوع واجبی است؟» 63
- مبحث هفتم «وقوع امر، عقیب حظر» 65
- مبحث هشتم «مرّه و تکرار» 70
- اشاره 70
- «نقد و بررسی کلام صاحب فصول رحمه اللّه» 71
- مقصود از مرّه و تکرار «دفعه و دفعات» است یا «فرد و افراد»؟ 77
- نقد و بررسی کلام صاحب فصول رحمه اللّه 79
- پاسخ مصنّف به مدّعای صاحب فصول 82
- بنا بر قول به مرّه، کیفیّت امتثال چگونه است؟ 85
- بنا بر قول به تکرار، کیفیّت امتثال چگونه است؟ 86
- بنا بر مختار مصنّف، کیفیّت امتثال چگونه است؟ 87
- مبحث نهم «فور و تراخی» 92
- فصل سوّم «مبحث اجزاء» 100
- اشاره 100
- امر اوّل مقصود از عنوان «علی وجهه» چیست؟ 101
- امر دوّم مقصود از کلمه «اقتضا» چیست؟ 104
- 1- اسقاط التعبد: 111
- امر سوّم مقصود از کلمه «اجزا» چیست؟ 111
- اشاره 111
- 2- اسقاط القضاء: 112
- اشاره 113
- امر چهارم چه تفاوتی بین بحث «اجزا» و «بحث مرّه و تکرار» هست؟ 113
- فرق مسئله «اجزا» با بحث «تبعیّت قضا للاداء» چیست؟ 114
- موضع اوّل قیاس هر مأمور به، نسبت به امر خودش از نظر اجزا 116
- [تحقیقی در بحث اجزا، در دو موضع] 116
- اشاره 120
- مقام اوّل آیا اتیان مأمور به، به امر اضطراری، مکفی از مأمور به، به امر واقعی اوّلی هست؟ 120
- موضع دوّم 120
- مقام دوّم آیا اتیان مأمور به، به امر ظاهری، مجزی از مأمور به، به امر واقعی اوّلی هست؟ 132
- اشاره 159
- امر اوّل «بحث مقدّمه واجب از مسائل اصولی است نه فقهی» 159
- اشاره 159
- [فصل چهارم] مقدّمه واجب 159
- بحث مقدمه واجب، لفظی است یا عقلی؟ 160
- اشاره 162
- مقدمه داخلیّه و خارجیّه 162
- امر دوّم «تقسیمات مقدّمه» 162
- آیا «اجزا» عنوان مقدّمیّت دارند یا نه؟ 163
- اجزای داخلیّه از نزاع و بحث مقدّمه واجب، خارج هستند 167
- اقسام مقدّمه خارجیّه 171
- اشاره 171
- [تقسیمات به یک اعتبار] 172
- [تقسیمات به اعتبار دیگر] 176
- مقدّمه متقدّمه، مقارنه و متأخره 180
- امر سوم: اقسام واجب 195
- اشاره 195
- واجب مطلق و مشروط 195
- نقد و بررسی نظریّه شیخ اعظم در واجب مشروط 200
- آیا اطلاق عنوان «واجب» بر «واجب مشروط» حقیقی است یا مجازی؟ 221
- آیا استعمال صیغه امر در واجب مشروط به نحو حقیقت است یا مجاز؟ 223
- اشاره 225
- «واجب معلّق و منجّز» 225
- اشکالات مصنّف بر تقسیم واجب، به معلّق و منجّز 230
- نقد و بررسی کلام محقّق نهاوندی رحمه اللّه 234
- دو اشکال دیگر بر واجب معلّق 239
- ملاک وجوب غیری فعلی مقدّمات وجودیّه چیست؟ 245
- وجوب اتیان مقدّمات، قبل از وقت 253
- اختلاف قیود در لزوم تحصیل یا عدم لزوم تحصیل 260
- نقد و بررسی بیان شیخ اعظم در ترجیح اطلاق هیئت، نسبت به مادّه 262
- واجب نفسی و غیری 275
- اشاره 275
- شک در نفسیّت و غیریّت واجب 283
- آیا موافقت و مخالفت با امر غیری، موجب استحقاق ثواب و عقاب است 291
- وجوب مقدّمه از نظر اطلاق و اشتراط، تابع وجوب ذی المقدّمه هست 311
- قصد توصّل «نقد و بررسی کلام شیخ اعظم رحمه اللّه» 314
- مقدّمه موصله 326
- اشاره 335
- «بطلان دلیل اوّل» 338
- پاسخ مصنّف، نسبت به ادلّه صاحب فصول 338
- بطلان دلیل دوّم صاحب فصول رحمه اللّه 339
- بطلان دلیل سوّم صاحب فصول رحمه اللّه 345
- واجب اصلی و تبعی 362
- ثمره بحث مقدّمه واجب 371
- اشاره 371
- بیان ثمره اوّل: 373
- بیان ثمره دوّم: 375
- بیان ثمره سوّم: 376
- بیان ثمره چهارم: 380
- در تأسیس اصل 387
- الف: «مراجعه به وجدان» 395
- ادلّه مصنّف بر اثبات ملازمه: 395
- ب: وجود اوامر غیریّه در شرعیّات و عرفیّات 396
- دلیل ابو الحسن بصری بر ملازمه 398
- بعضی از تفاصیل در وجوب مقدّمه 405
- تفصیل بین «سبب و مسبّب» و سائر مقدّمات 405
- تفصیل بین شرط شرعی و غیر شرعی 407
- «مقدّمه مستحب» 410
- «مقدّمه حرام و مقدّمه مکروه» 411
- اشاره 415
- [فصل پنجم] مبحث «ضد» 415
- امر اوّل 416
- مقصود از «اقتضا» چیست 416
- مقصود از کلمه «ضد» چیست 417
- امر دوّم 418
- اشاره 418
- آیا امر به شی ء، مقتضی نهی از ضدّ عام هست؟ 442
- ثمره مسأله «ضد» 446
- اشاره 446
- نقد و بررسی کلام شیخ بهائی در ثمره مسأله «ضد» 447
- «ترتّب» 449
- [فصل ششم] امر آمر با علم به انتفاء شرطش چگونه است 467
- [فصل هفتم] آیا اوامر و نواهی به طبایع، متعلّق است یا افراد 473
- [فصل هشتم] نسخ وجوب 481
- [فصل نهم] وجوب تخییری 486
- [فصل دهم] وجوب کفائی 501
- [فصل یازدهم] واجب موسّع و مضیّق 502
- [فصل دوازدهم] «امر به امر» 508
- [فصل سیزدهم] «امر بعد از امر» 510
- الفهرس الموضوعی 513
- فهرست موضوعی کتاب 517
تنبیه(1): قد انقدح- من مطاوی ما ذکرناه- أنّ المناط فی فعلیّه وجوب المقدّمه الوجودیّه، و کونه فی الحال بحیث یجب علی المکلّف تحصیلها، هی فعلیّه وجوب ذیها، و لو کان أمرا استقبالیّا، کالصّوم فی الغد و المناسک فی الموسم، کان وجوبه مشروطا بشرط موجود أخذ فیه و لو متأخّرا، أو مطلقا، منجّزا کان أو معلّقا، فیما إذا لم یکن مقدّمه للوجوب أیضا [1].
______________________________
ملاک وجوب غیری فعلی مقدّمات وجودیّه چیست؟
[1]- همان طور که قبلا بیان کردیم، محلّ نزاع در مقدّمه واجب، مقدّمات وجودیّه است نه وجوبیّه و علمیّه.
سؤال: اگر بنا باشد مقدّمه وجودیّه یک ذی المقدّمه، دارای وجوب فعلی و تحصیل آن بر مکلّف، لازم باشد، ملاکش چیست؟
جواب: تقریبا از عبارات مصنّف، استفاده می شود که اگر چهار شرط(2)، تحقّق داشته باشد
1- المقصود من عقد هذا التنبیه کما ستعرف هو التخلص عن العویصه التی قد اشرنا الیها غیر مره و هی مذکوره فی غیر واحد من الکتب الاصولیه کالفصول و تقریرات الشیخ و البدائع و غیرها« و حاصل العویصه» انه لا اشکال فی انهم قد صرحوا بتبعیه المقدمه لذی المقدمه فی الاطلاق و الاشتراط بل لا یمکن عقلا اتصاف المقدمه بالوجوب الغیری من قبل اتصاف ذی المقدمه بالوجوب النفسی و مع ذلک قد حکموا فی موارد عدیده بوجوب المقدمه من قبل وجوب ذی المقدمه« منها» حکمهم بوجوب الغسل علی المحدث بالاکبر فی اللیل من قبل ان یطلع الفجر مقدمه للصوم المتعیّن فی الغد« و منها» حکمهم بوجوب السعی الی الحج علی المستطیع النّائی من قبل هلال ذی الحجه« و منها» حکمهم بوجوب حفظ الماء من قبل دخول وقت الصلاه اذا علم بعدم التمکن منه بعد دخول الوقت( قال فی التقریرات) و هو صریح الاستاذ الاکبر فی شرح المفاتیح علی ما حکی عنه انتهی« و منها» حکمهم بوجوب معرفه القبله لمن حاول المسافره الی البلدان النّائیه( قال فی التقریرات) کما یظهر من الشهید الثانی فیما حکی عن الروض( انتهی) الی غیر ذلک من الموارد التی یجدها المتتبع فی مطاوی کلمات الفقهاء و قد ذکر فی کل من الفصول و البدائع للتخلص عن هذه العویصه وجوه عدیده غیر قویه حتی انه فی التقریرات لم یذکر منها سوی وجهین لا غیرهما.( الاول) ما نسبه الی المحقق صاحب الحاشیه من الالتزام بالوجوب النفسی( الثانی) ما افاده فی الفصول من الالتزام بالواجب المعلق و تفصیله ... ر. ک: عنایه الاصول 1/ 327.
2- ظاهرا سه شرط- نگارنده.