ایضاح الکفایه: درسهای متن کفایه الاصول حضرت آیه الله فاضل لنکرانی جلد 2 صفحه 362

و منها(1): تقسیمه إلی الأصلی و التّبعی، و الظّاهر أن یکون هذا التّقسیم بلحاظ الأصاله و التّبعیّه فی الواقع و مقام الثبوت، حیث یکون الشی ء تاره متعلّقا للإراده و الطّلب مستقلا، للالتفات إلیه بما هو علیه مما یوجب طلبه فیطلبه، کان طلبه نفسیّا أو غیریّا، و أخری متعلّقا للإراده تبعا لإراده غیره، لأجل کون إرادته لازمه لإرادته، من دون التفات إلیه بما یوجب إرادته [1].

واجب اصلی و تبعی

[1]- برای واجب، تقسیمات متعدّدی بیان نموده اند از جمله، اینکه آن را به «اصلی» و «تبعی» تقسیم کرده اند.

سؤال: آیا تقسیم مذکور، مربوط به واقع و مقام ثبوت هست(2) یا اینکه مربوط به مقام دلالت و لفظ می باشد(3).

جواب: مختار مصنّف رحمه اللّه این است که: تقسیم مزبور، ارتباطی به مقام لفظ و دلالت ندارد، بلکه مربوط به واقع و مقام ثبوت می باشد(4). یعنی هنگامی که واجب در قالب لفظ، ریخته نشده، مفاد دلیل قرار نگرفته و مولا مطلب خود را بیان ننموده، در همان عالم اراده و طلب، تقسیم مذکور تحقق دارد.

طبق مبنای ایشان به ذکر تعریف آن دو واجب می پردازیم:

1- واجب اصلی: آن است که مولا آن را مورد التفات خود قرار داده، به

1- کان اللازم ذکر هذا التقسیم فی الامر الثالث المنعقد لتقسیمات الواجب من المطلق و المشروط و المعلق و المنجز و النفسی و الغیری لا فی هذا الامر الرابع المنعقد لبیان تفصیل المعالم و الشیخ و الفصول المتقدم شرح کل منها علی حده و کانه نسیه هناک و تذکره هاهنا ... ر. ک: عنایه الاصول 1/ 390.

2- یعنی واجب واقعی و آنچه که متعلق طلب حقیقی هست بر دو قسم می باشد: 1- واجب اصلی 2- واجب تبعی.

3- یعنی واجب اصلی، آن است که از نظر مقام دلالت و لفظ، اصالت داشته باشد به خلاف واجب تبعی- شرح این مطلب بزودی بیان می شود.

4- دلیل آن را هم به زودی بیان می کنند.