ایضاح الکفایه: درسهای متن کفایه الاصول حضرت آیه الله فاضل لنکرانی جلد 2 صفحه 446

الأمر الرّابع(1): تظهر الثّمره فی أنّ نتیجه المسأله، و هی النّهی عن الضّدّ بناء علی الاقتضاء، بضمیمه أنّ النّهی فی العبادات یقتضی الفساد، ینتج فساده إذا کان عباده [1].

ثمره مسأله «ضد»

اشاره

[1]- چندین ثمره برای بحث ضد، ذکر کرده اند لکن مهم ترین و مشهورترین ثمره اش این است که: فرض کنید ضدّ یک واجب، عمل «عبادی» باشد- نظیر صلات، نسبت به ازاله که متضادّین می باشند و صلات هم یک امر عبادی هست-، اگر ما قائل شویم که امر به شی ء، مقتضی نهی از ضد هست پس امر به ازاله، اقتضا می کند که صلات، منهی عنه باشد و نهی در عبادت هم که موجب فساد است- پس آن صلات، فاسد است- زیرا نهی در عبادت با قصد قربت، منافات دارد، نمی توان با اتیان چیزی که منهی عنه هست و مولا نهی از آن نموده، قصد قربت نمود.

خلاصه: امر به شی ء، مقتضی نهی از ضد- صلات- هست(2) و نهی در عبادت هم مقتضی فساد است پس صلات، فاسد است و چنانچه مکلّفی، ازاله نجاست و تطهیر مسجد را ترک نماید و مشغول اتیان صلات شود، عملش فاسد است(3).

امّا اگر امر به شی ء را مقتضی نهی از ضد ندانیم- امر به ازاله، مقتضی نهی از صلات نباشد- پس آن صلات هم منهی عنه نیست بلکه دارای «امر» می باشد و چنانچه مکلّف، ازاله را ترک و نماز را اتیان کند عبادتش صحیح است.

نتیجه: ثمره اینکه امر به شی ء، مقتضی نهی از ضد هست یا نه در صحّت و عدم صحّت عبادت، ظاهر می شود- البتّه در صورتی که عبادت، ضدّ یک واجب اهمّی باشد.

1- تذکّر: توضیح عبارات مذکور یعنی از:« الامر الرابع» تا« ثم إنّه تصدی جماعه»- حدود یک صفحه از متن کتاب- مربوط به افاضات حضرت استاد،« مدظلّه» نیست بلکه نگارنده با استفاده از درس سائر اساتید معظّم به رشته تحریر درآورده است.

2- برفرض اقتضا، بحث می کنیم.

3- در صورتی که وقت صلات، موسّع باشد.