ایضاح الکفایه: درسهای متن کفایه الاصول حضرت آیه الله فاضل لنکرانی جلد 2 صفحه 447

و عن البهائی رحمه اللّه أنّه أنکر الثّمره، بدعوی أنّه لا یحتاج فی استنتاج الفساد إلی النّهی عن الضّدّ، بل یکفی عدم الأمر به، لاحتیاج العباده إلی الأمر [1].

نقد و بررسی کلام شیخ بهائی در ثمره مسأله «ضد»

[1]- بعضی از بزرگان، صحّت ثمره مذکور را انکار و کأنّ چنین فرموده اند: اگر شما قائل به اقتضا شوید، آن عمل عبادی باطل است و چنانچه قائل به اقتضا هم نشوید عمل مذکور باطل است.

اگر بگوئید امر به شی ء، مقتضی نهی از ضد هست، وجه بطلان عمل، بدیهی هست امّا چنانچه قائل به اقتضا نشویم، علّت بطلان صلات- عمل عبادی- این است که: اگر صلات، منهی عنه هم نباشد، وجوب و امر «فعلی» ندارد به عبارت دیگر: امر به ضدّین، محال است و نمی توان در آن واحد، هم امر به ازاله نمود و هم امر به صلات، مولای حکیم، ضدّین را مورد طلب خود، قرار نمی دهد پس با اهمّیّت ازاله- واجب اهم- نمی توان به صلات- واجب مهم(1)- امر نمود(2).

سؤال: آیا صحّت عبادت، متوقّف بر وجود امر نیست؟

جواب: اگر عمل عبادی، فاقد امر باشد صحیح نیست و نمی توان قصد قربت نمود.

خلاصه: صلات بنا بر هر دو قول، باطل است خواه امر به شی ء، اقتضاء نهی از ضد داشته باشد یا فاقد اقتضا باشد.

1- چون فرض مسئله، این است که وقت صلات، موسّع است و الا صلات از ازاله، اهم می باشد.

2- البتّه امر واقعی و شأنی صلات به قوّت خود باقی هست.