ایضاح الکفایه: درسهای متن کفایه الاصول حضرت آیه الله فاضل لنکرانی جلد 2 صفحه 473

فصل

الحقّ أنّ الأوامر و النّواهی تکون متعلّقه بالطّبائع دون الأفراد، و لا یخفی أنّ المراد أنّ متعلّق الطّلب فی الأوامر هو صرف الإیجاد، کما أنّ متعلّقه فی النّواهی هو محض التّرک، و متعلقیهما(1) هو نفس الطبیعه المحدوده بحدود و المقیّده بقیود، تکون بها موافقه للغرض و المقصود، من دون تعلّق غرض بإحدی الخصوصیّات اللازمه للوجودات، بحیث لو کان الانفکاک عنها بأسرها ممکنا، لما کان ذلک مما یضرّ بالمقصود أصلا، کما هو الحال فی القضیّه الطّبیعیّه فی غیر الأحکام، بل فی المحصوره، علی ما حقّق فی غیر المقام.

و فی مراجعه الوجدان للإنسان غنی و کفایه عن إقامه البرهان علی ذلک، حیث یری إذا راجعه أنه لا غرض له فی مطلوباته إلا نفس الطّبائع، و لا نظر له إلا إلیها من دون نظر إلی خصوصیّاتها الخارجیّه، و عوارضها العینیّه، و انّ نفس وجودها السّعیّ(2) بما هو وجودها تمام المطلوب، و إن کان ذاک الوجود لا یکاد ینفک فی الخارج عن الخصوصیّه [1].

[فصل هفتم] آیا اوامر و نواهی به طبایع، متعلّق است یا افراد

[1]- سؤال: آیا اوامر و نواهی به طبایع، متعلّق است یا به افراد(3) به عبارت دیگر: آیا وقتی مولا می فرماید: «أَقِیمُوا الصَّلاهَ»*، امر و طلب او به طبیعت صلات متعلّق می شود یا به افراد؟

1- ای الایجاد و الترک.

2- وسعته انما هی باعتبار اتحاده مع وجود کل فرد بخلاف وجود الفرد فانه لا سعه فیه، لعدم اتحاده مع فرد آخر. ر. ک: منتهی الدرایه 2/ 528.

3- بدیهی است که افراد، همان وجودات طبیعت به ضمیمه خصوصیّاتی هست که لازمه وجود طبیعت می باشند مانند خصوصیّت مکانی، زمانی و امثال آن دو.