ایضاح الکفایه: درسهای متن کفایه الاصول حضرت آیه الله فاضل لنکرانی جلد 2 صفحه 5

گفت: آنچه (از وسائل سحر) می توانید بیفکنید، بیفکنید(1).

6- تعجیز:

مانند «وَ إِنْ کُنْتُمْ فِی رَیْبٍ مِمَّا نَزَّلْنا عَلی عَبْدِنا فَأْتُوا بِسُورَهٍ مِنْ مِثْلِهِ ...»- سوره بقره، آیه بیست و سه- گفته اند هیئت افعل- فأتوا- در تعجیز استعمال شده یعنی شما عاجز هستید که سوره ای مانند قرآن بیاورید.

7- تسخیر:

مانند «وَ لَقَدْ عَلِمْتُمُ الَّذِینَ اعْتَدَوْا مِنْکُمْ فِی السَّبْتِ فَقُلْنا لَهُمْ کُونُوا قِرَدَهً خاسِئِینَ»- سوره بقره آیه شصت و پنج- یعنی: «به طور قطع، حال کسانی از شما که در روز شنبه نافرمانی و گناه کردند، دانستید، ما به آن ها گفتیم به صورت بوزینه های طردشده ای درآئید(2).»

همان طور که اشاره کردیم برای هیئت امر، پانزده معنا بلکه تا بیست و چهار معنا، ذکر کرده اند(3).

اکنون به بیان پاسخ سؤالی را که اخیرا مطرح کردیم می پردازیم که: اوّل باید معلوم شود که آیا هیئت افعل در معانی مذکور «استعمال» شده، سپس تعیین کنیم که برفرض استعمال آیا به نحو حقیقت در آن معانی بکار رفته یا مجاز؟

مرحوم آقای آخوند رحمه اللّه معتقدند که اصلا هیئت افعل در آن معانی استعمال نشده و

1- ر. ک: تفسیر نمونه 8/ 360.

2- ر. ک: تفسیر نمونه 1/ 396.

3- « الاول: الوجوب نحو« أَقِیمُوا الصَّلاهَ»*. الثانی: النّدب نحو« فَکاتِبُوهُمْ» فانّ الکتابه لما کانت مقتضیه للثواب و لیس فی ترکها عقاب، کانت مندوبه الثالث: الاباحه نحو« کُلُوا وَ اشْرَبُوا»* ... الخامس: الإرشاد: نحو« فَاسْتَشْهِدُوا» فان اللّه تعالی ارشد العباد عند المداینه الی الاستشهاد رعایه لمصلحتهم قیل الفرق بینه و بین الندب ان الندب لثواب الآخره و الارشاد لمنافع الدنیا ... السادس: الامتنان نحو« کُلُوا مِمَّا رَزَقَکُمُ اللَّهُ»* بالامر یدل علی الامتنان علیهم السابع: الاکرام للمأمور نحو« ادْخُلُوها بِسَلامٍ آمِنِینَ» فان ضم السلام و الامن عند الامر بدخول الجنه قرینه الاکرام ... الحادی عشر: التسویه نحو« فَاصْبِرُوا أَوْ لا تَصْبِرُوا» الثانی عشر: الدّعاء نحو« اللهم اغفر لی» ... الخامس عشر: التکوین و هو الایجاد نحو« کُنْ فَیَکُونُ»*. ر. ک: معالم الدین 39.