ایضاح الکفایه: درسهای متن کفایه الاصول حضرت آیه الله فاضل لنکرانی جلد 2 صفحه 63

المبحث السّادس: قضیّه إطلاق الصیغه، کون الوجوب نفسیّا تعینیّا عینیّا، لکون کلّ واحد ممّا یقابلها یکون فیه تقیید الوجوب و تضیق دائرته، فإذا کان فی مقام البیان، و لم ینصب قرینه علیه، فالحکمه تقتضی کونه مطلقا، وجب هناک شی ء آخر أولا(1)، أتی بشی ء آخر أو لا(2) أتی به آخر أو لا(3) کما هو واضح لا یخفی [1].

مبحث ششم «مقتضای اطلاق صیغه امر، چه نوع واجبی است؟»

[1]- مصنّف رحمه اللّه به سه نکته، اشاره کرده اند:

1- باید قبلا متذکّر شویم که: به یک اعتبار، واجب به نفسی و غیری تقسیم می شود.

واجب غیری، مانند وجوب مقدّمات نماز، وجوب وضو که به خاطر وجوب ذی المقدّمه- مانند نماز که دارای وجوب نفسی می باشد- وجوب دارد و در صورتی وضو، واجب است که ذی المقدّمه، واجب باشد فرضا ساعت یازده صبح، تحصیل وضو برای نماز ظهر، واجب نیست زیرا هنوز نماز ظهر واجب نشده، وقتی ظهر فرارسید و نماز واجب شد، از وجوب نماز، وجوب غیری به تحصیل طهارت، ترشح می شود.

سؤال: اگر اجمالا بدانیم فلان شی ء، واجب است لکن ندانیم که وجوبش مانند وجوب نماز، نفسی و استقلالی هست یا اینکه وجوب آن، مانند وجوب وضو، غیری و تابع ذی المقدّمه هست، راه تشخیص چیست؟

خلاصه: اگر اصل وجوب را احراز کردیم لکن نفسیّت یا غیریّت آن احراز نشد، راه تعیین چیست؟

1- هذا فی الوجوب الغیری، اذ لو کان وجوبه لاجل الغیر فلا محاله یصیر غیریا.

2- هذا فی الوجوب التخییری، فان لم یکن له عدل فالوجوب تعیینی، و الا فهو تخییری، فجعل العدل قید ینفی بالاطلاق.

3- هذا فی الوجوب الکفائی، فان الوجوب فیه مقید بعدم اتیان الغیر بالواجب، و هذا بخلاف ما یقابله من الوجوب العینی فانه ثابت مطلقا سواء اتی به الغیر ام لا و سواء وجب هناک شی ء آخر ام لا.] ر. ک: منتهی الدرایه 1/ 496.