ایضاح الکفایه: درسهای متن کفایه الاصول حضرت آیه الله فاضل لنکرانی جلد 2 صفحه 77

ثم المراد(1) بالمرّه و التّکرار، هل هو الدّفعه و الدّفعات؟ أو الفرد و الأفراد؟

و التّحقیق: أن یقعا(2) بکلا المعنیین محلّ النّزاع، و إن کان لفظهما ظاهرا فی المعنی الأوّل [1].

تذکّر: مصنّف رحمه اللّه در عبارت اخیر خود، چنین فرمودند: «قلت: مع انّه محل الخلاف معناه ان الذی وضع اوّلا ... هو المصدر او الفعل».

جواب اوّل ایشان، این بود که: معلوم نیست مصدر، اصل کلام باشد سپس در جواب دوّم فرمودند: قبول کردیم که مصدر اصل کلام است و ...

هنگامی که مصنّف پذیرفتند که مصدر، اصل کلام است، به حسب سیاق عبارت نباید بفرمایند: انّ الذی وضع اوّلا ... هو المصدر او «الفعل».

قوله: «فافهم.»(3)

مقصود از مرّه و تکرار «دفعه و دفعات» است یا «فرد و افراد»؟

[1]- بحث قبلی ما، این بود که آیا صیغه امر دلالت بر مرّه می کند یا تکرار؟

مصنّف رحمه اللّه فرمودند: صیغه امر نه دلالت بر مرّه دارد و نه دلالت بر تکرار امّا بحث فعلی این است که مقصود از مرّه و تکرار، «دفعه و دفعات» است یا «فرد و افراد»؟

دو احتمال در محلّ بحث وجود دارد: الف: ممکن است مقصود از «مرّه» یک فرد از

1- و تظهر الثمره بین الدفعات و الافراد فیما لو قال مثلا اعتق رقبه و قد اعتقنا رقابا متعدده دفعه واحده فعلی الدفعات لا یجزی و علی الافراد یجزی بل تظهر الثمره بین الدفعه و الفرد ایضا فی المثال المذکور فعلی القول بالدفعه یقع الجمیع علی صفه المطلوبیه و علی القول بالفرد لا یکون المطلوب الا واحدا منها و الباقی زائد علی المطلوب. ر. ک: عنایه الاصول 1/ 240.

2- ای المره و التکرار، و صاحب القوانین استظهر المعنی الثانی و هو الفرد و صاحب الفصول المعنی الاول و هو الدفعه. ر. ک: منتهی الدرایه 1/ 506.

3- لعله اشاره الی وجوب حمل کلامهم علی ما ذکر بقرینه دعوی الکوفیین ان الفعل هو الاصل اذ لا یراد منه ان الفعل ماده للمشتقات بالمعنی الحقیقی، ر. ک: حقائق الاصول 1/ 183.- مقصود از« ما ذکر» در عبارت مزبور، همان است که در پاورقی، نقل کرده ایم.