ایضاح الکفایه: درسهای متن کفایه الاصول حضرت آیه الله فاضل لنکرانی جلد 3 صفحه 129

امّا اگر مقدّمه ای محرّم شد به هیچ وجه، امر به آن توجّه پیدا نمی کند.

ب: اینکه می گوئید «خروج» هم مأمور به و هم منهی عنه به نهی سابق هست، سؤال ما این است که مگر خروج «فعل واحد» و دارای «عنوان واحد» نیست؟

آری! آیا فعل واحد که دارای عنوان واحد باشد چگونه می تواند هم مأمور به و هم منهی عنه باشد، کسانی هم که قائل به جواز اجتماع امر و نهی هستند وجود «عنوانین» را مجوّز اجتماع می دانند امّا اگر فعل واحد، دارای عنوان واحد باشد آن ها هم قائل به جواز نمی شوند.

اشکال: قائلین به قول مذکور نمی گویند «خروج» الآن هم مأمور به هست و هم منهی عنه است بلکه نظرشان این است که: الآن مأمور به هست و سابقا منهی عنه بوده و اکنون نهی فعلی متوجّه خروج نیست و خروج در آن واحد دو حکم ندارد، «مکلّف» قبل از آنکه وارد خانه غصبی شود خروج برایش منهی عنه بود امّا اکنون که وارد خانه شده، خروج برای او مأمور به هست و دو حکم در یک «زمان» جمع نشده.

جواب: آنچه که در اجتماع وجوب و حرمت، مؤثّر است و اجتماع را تصحیح می نماید این است که متعلّق ها متفاوت باشد یعنی: واجب، یک شی ء و حرام، شی ء دیگر باشد مثلا اکرام زید در روز جمعه، واجب و در روز شنبه، حرام باشد یعنی:

«الواجب غیر الحرام، الواجب اکرام زید یوم الجمعه، الحرام اکرام زید یوم السّبت» امّا اگر مسئله برعکس شد و متعلّق ها متّحد شدند، اثری ندارد.

سؤال: آیا مولا در روز چهارشنبه می تواند به عبدش بگوید: «یجب اکرام زید یوم الجمعه» و روز پنجشنبه هم بگوید: «یحرم اکرام زید یوم الجمعه»؟

چنین مسأله ای امکان پذیر نیست گرچه زمان ایجاب و تحریم متعدّد است امّا متعلّق(1)،

1- اکرام زید در روز جمعه.