ایضاح الکفایه: درسهای متن کفایه الاصول حضرت آیه الله فاضل لنکرانی جلد 3 صفحه 234

المقصد الثّالث: فی المفاهیم «مقدمه»

و هی: أنّ المفهوم کما یظهر من موارد اطلاقه هو عباره عن حکم انشائیّ أو إخباریّ تستتبعه خصوصیّه المعنی الذی أرید من اللفظ بتلک الخصوصیّه و لو بقرینه الحکمه، و کان یلزمه لذلک وافقه فی الایجاب و السّلب أو خالفه، فمفهوم «إن جاءک زید فأکرمه» مثلا- لو قیل به- قضیّه شرطیّه سالبه بشرطها و جزائها لازمه للقضیّه الشّرطیّه التی تکون معنی القضیّه اللفظیّه، و یکون لها خصوصیّه بتلک الخصوصیّه کانت مستلزمه لها [1].

مقصد سوّم «مفاهیم»

اشاره

[1]-

تعریف مفهوم:

همان طور که از موارد اطلاق و استعمال آن لفظ، ظاهر می شود، مفهوم، یک «حکم» به عبارت دیگر، قضیّه ای هست که دارای موضوع و محمول- و گاهی دارای شرط و جزا- می باشد پس مفهوم، یک معنای مفرد در برابر جمله نیست بلکه قضیّه ای می باشد که متضمّن حکم انشائی(1) یا اخباری(2) هست(3).

1- مانند:« إن جاءک زید فاکرمه».

2- مانند:« ان جئتنی فانا اعطیتک دینارا».

3- لزومی ندارد که مفهوم همیشه در ایجاب و سلب با منطوق، مخالف باشد بلکه گاهی مفهوم، مخالف است و گاهی موافق، مانند آیه شریفه فَلا تَقُلْ لَهُما أُفٍ که از آن به اولویت استفاده می شود ضرب و شتم والدین هم حرام است.