ایضاح الکفایه: درسهای متن کفایه الاصول حضرت آیه الله فاضل لنکرانی جلد 3 صفحه 532

و منها: المفرد المعرّف باللام، و المشهور أنّه علی أقسام: المعرّف بلام الجنس أو الاستغراق أو العهد بأقسامه علی نحو الاشتراک بینها(1) لفظا أو معنی(2). و الظّاهر أنّ الخصوصیّه فی کلّ واحد من الاقسام من قبل خصوص اللام، أو من قبل قرائن المقام من باب تعدّد الدّال و المدلول، لا باستعمال المدخول لیلزم فیه المجاز، أو الاشتراک، فکان المدخول علی کلّ حال مستعملا فیما یستعمل فیه الغیر المدخول [1].

3- مفرد معرف به لام

[1]- مفرد محلّی به لام یکی از الفاظ «مطلق» است.

الف و لامی که بر مفرد، داخل می شود، ممکن است برای جنس- مانند: «الرّجل خیر من المرأه»- یا استغراق- مانند: «إِنَّ الْإِنْسانَ لَفِی خُسْرٍ»- یا عهد باشد که «الف و لام» عهد هم بر سه گونه ذکری، ذهنی یا حضوری می باشد. ضمنا امثله آن به ترتیب، چنین است:

الف: و ارسلنا فرعون رسولا فعصی فرعون «الرّسول». ب: ... ثانی اثنین إذ هما فی «الغار» اذ یقول لصاحبه لا تحزن انّ اللّه معنا ... ج: «الیوم» اکملت لکم دینکم ....

در «ما نحن فیه» در دو مسئله بحث می کنیم:

1- آیا معنای مفردی که لام به اول آن افزوده شده- مدخول لام- تغییر می کند یا این که «الف و لام» یا قرائن خاصّه، دالّ برآن خصوصیّات می باشد(3).

کلمه «رجل» اسم جنس و دالّ بر ماهیّت مبهمه می باشد، فرض کنید مدخول لام تعریف، واقع شده و به صورت «الرّجل» درآمده، در این صورت اگر کسی بگوید

1- ای بین اقسام المعرف باللام. اما الاشتراک اللفظی، فبان یقال: ان لفظ الرّجل مثلا وضع تاره لتعریف الجنس و اخری للاستغراق و ثالثه للعهد الذهنی و رابعه للعهد الخارجی و خامسه للعهد الذکری.

2- بان یدعی ان اللام وضع للعهد الجامع بین الاقسام و ان الخصوصیه تفهم من الخارج من باب تعدد الدال و المدلول]. ر. ک: منتهی الدرایه 3/ 695.

3- بحث دیگر، این است:« لام» که بر تعریف دلالت می کند، مقصود از آن، تعریف خارجی است یا تعریف ذهنی؟