- مطلب اوّل: در دوران امر میان حرمت و غیر وجوب از احکام دیگر 1
- [3-] اصل احتیاط 1
- مسأله اوّل: شبهه موضوعیّه 1
- اشاره 1
- اشاره 2
- مقام اوّل در شبهه محصوره 5
- [مقام اول] مخالفت قطعیّه با موارد علم اجمالی جایز نیست 5
- اشاره 5
- تشریح المسائل 22
- تشریح المسائل 26
- تشریح المسائل 33
- عدم تفاوت میان عنوان واحد و عنوان مردّد 51
- تشریح المسائل 52
- اما مقام دوم: آیا اجتناب از تمام شبهات واجب است؟ 71
- توهّم جریان اصاله الحلّ در هریک از مشتبهین و تخییر میان آن دو 79
- پاسخ شیخ اعظم به اشکال فوق 79
- حکم در تعارض اصلین تساقط است و نه تخییر 79
- تشریح المسائل 80
- تقریر وجه و دلیل سوّم حضرات توسط شیخ 94
- تشریح المسائل 95
- بررسی و نقد سخن میرزای قمی توسط شیخ اعظم 98
- روایاتی که دلالت دارند بر ارتکاب شبهه محصوره 103
- تشریح المسائل 105
- اخبار وارد شده در حلال بودن شیئی که حرمتش معلوم نیست، بطور کلّی بر سه صنف اند: 110
- 1- اخباری که دلالت بر حلیّت شی ء مجهول الحرمه دارند 110
- 3- اخباری که دلالت بر جواز اخذ مال از ظلمه دارند 115
- اجتناب از اطراف شبهه محصوره امری قطعی است. 125
- تلخیص المسائل 133
- [تنبیه اول:] عدم تفاوت اندراج مشتبهین در تحت حقیقت واحد و یا غیر واحده 147
- تنبیه دوّم [معنی وجوب اجتناب از هر دو مشتبه چیست؟] 170
- تشریح المسائل 171
- [تنبیه سوم:] وجوب اجتناب از مشتبهین در صورت تنجّز تکلیف است در هر فرضی 191
- تنبیه چهارم: در وجوب اجتناب از مشتبهین و عدم وجوب سایر آثار شرعیّه 227
- تنبیه پنجم: جواز ارتکاب برخی از محتملات در حال اضطرار 276
- تنبیه ششم: عدم تفاوت میان اطراف موجود و اطراف موجود تدریجی 302
- تنبیه هفتم: منشأ علم اجمالی در شبهه محصوره 322
- تنبیه هشتم: اجتناب از اطراف شبهه چه محکوم به حلیّت باشد و یا حرمت 334
- تنبیه نهم حکم (شی ء) مشتبه به یکی از مشتبهین، حکم مشتبهین است 341
- تشریح المسائل 341
- مقام دوّم: در شبهه غیر محصوره 344
- تشریح المسائل 372
- تلخیص المسائل 377
- اشاره 377
- [تنبیهات شبهه غیر محصوره] تنبیه اوّل 387
- تنبیه دوم: ضابطه محصور و غیر محصور بودن شبهه 395
- تنبیه چهارم: در اقسام شک در حرام در صورت علم به حرمت آن 417
متن:
3- اصاله الاحتیاط الموضع الثانی فی الشک فی المکلّف به مع العلم بنوع التکلیف بأن یعلم الحرمه أو الوجوب و یشتبه الحرام أو الواجب. و مطالبه- أیضا- ثلاثه:
المطلب الأول: فی دوران الأمر بین الحرام و غیر الواجب و مسائله أربع:
ترجمه:
[3-] اصل احتیاط
اشاره
موضع دوم: در (رابطه با) شک در مکلّف به است با وجود علم (مکلّف) به نوع تکلیف به اینکه حرمت یا وجوب معلوم است ولی حرام یا واجب مشتبه است و مطالب آن نیز سه قسم است:
مطلب اوّل: در دوران امر میان حرمت و غیر وجوب از احکام دیگر
(مثل استحباب، اباحه، ...) است (یعنی شبهه تحریمیّه).
متن: الأولی (الشّبهه الموضوعیه) لو علم التحریم و شکّ فی الحرام من جهه اشتباه الموضوع الخارجی و إنّما قدمنا الشّبهه الموضوعیه هنا، لاشتهار عنوانها فی کلام العلماء، بخلاف عنوان الشبهه الحکمیّه، ثمّ الحرام المشتبه بغیره إمّا مشتبه فی أمور محصوره، کما لو دار بین أمرین أو أمور محصوره، و یسمّی بالشبهه المحصوره، و إما مشتبه فی أمور غیر محصوره.
ترجمه:
مسأله اوّل: شبهه موضوعیّه
اگر (که) حرمت معلوم باشد ولی در حرام (یعنی مکلف به) شک شود (البتّه) از جهت مشتبه شدن موضوع خارجی. البته: شبهه موضوعیّه را در اینجا مقدّم (بر شبهه حکمیّه) قرار دادیم به دلیل مشهور بودن عنوان شبهه موضوعیّه در سخن علما، به خلاف عنوان شبهه حکمیه.
سپس: این حرام مشتبه به غیر خودش:
یا مشتبه است در امور محصوره، چنانکه امر دایر است میان دو امر یا چند امر محصور، در حالی که نامیده می شود به شبهه محصوره.
یا مشتبه است در امور غیر محصوره.