کاوشی در اصول عقاید صفحه 145

مشاهده کنند.

٣. در پاره ای روایات آمده است که مردم مکه از مسافران دربارۀ انشقاق پرس وجو کرده و آنها گفته اند که «ما نیز آن را دیده ایم» . (1)نیز در روایاتی می خوانیم که آنها برای مردم دیگر بلاد نامه می نوشتند و در این باره، پاسخ مثبت می گرفتند. (2)طبیعی است که این نامه ها، برای مردم بلاد نزدیک مکه بوده است.

در صورت تمام بودن این سخن، باید گفت: چون کار نگهداری و تدوین نوشته ها، در آن روزگار، امری متعارف نبود و به ثبت رویدادها چندان اهمیتی داده نمی شد، آن نوشته ها نیز باقی نمانده و از بین رفته است. دلیل دیگر اینکه نویسندۀ این نامه ها، مشرکان بودند و چون جواب ها برخلاف انتظارشان بوده، انگیزه ای برای حفظ نامه ها و پاسخ ها نداشتند.

دفع اشکال در قضیه بازگشت خورشید

بازگشت خورشید، در مناطق غرب مکه، چندان جلب توجه نمی کرد؛ زیرا سرزمین های در معرض تابش خورشید، در نیمۀ غربی، بیشتر مناطق مسکونی بودند و نشانۀ بازگرداندن خورشید، در این مناطق چیزی نبوده جز اینکه خورشید بی آنکه غروب کند، مقداری به سمت مشرق بازگردد، و این البته جلب توجه نمی کرد.

در مناطق هم افق با مکه و مناطق شرقی آن، اگرچه خورشید پس از غروب، دوباره تابیدن گرفته و این هر نگاهی را به خود متوجه می ساخته، شاید به خاطر وجود ابر، آن هم در آغاز شب، از این امر غفلت شده و از دیده ها مخفی مانده باشد.

افزون بر اینکه ممکن است در قضیۀ «ردّ الشمس» سرزمین مکه، بسانِ طی الارض،