کاوشی در اصول عقاید صفحه 20

توضیح داد: «کسانی که هنگام صبح از این خیابان می گذرند، اگر پیش تر عملی نیک از آنها سرزده باشد، آن معبود با دیدنش خوشحال می شود و به عکس، اگر عملی ناپسند انجام داده باشد، محزون و غصه دار می گردد» . به ایشان گفتم: «آیا این مطلب واقعیت دارد؟» پاسخ داد: «از نظر روانشناختی، امر مؤثری است» .

بدون تردید، این واقعیت نابهنجار، نه از آن روست که عقل این مردم منحط و پست گردیده یا سطح فکری و فرهنگی شان تنزل یافته، بلکه چون در رسیدن به حقیقت اهتمام لازم را نداشته اند و از سر جمود و خشک سری بر آداب و رسوم گذشتگان و به آیین موروثی خویش بسنده کرده و بدان راضی شده اند، این گونه رفتار می کنند. لذا هرگاه همت و تلاش خود را متوجه جوانب مختلف امور مادی کنند، هرگز به آنچه گذشتگان انجام داده اند، بسنده نمی کنند. بلکه خود را از آن میراث ها رها می سازند و می کوشند به منافع و بهره های مادی بیشتری دست یابند تا آنجا که به بالاترین مراتب رشد اقتصادی، پزشکی و دیگر جوانب دنیوی زندگی نائل آیند. اگر ایشان به همین اندازه، در امور دینی و عقیدتی از خود همت نشان می دادند، دست یابی به حقیقت برای شان مشکل نمی گردید و روشنی آن را درمی یافتند.

همچنان که انسان از سر تقلید، خشک سری و مسامحه کاری در طلب حقیقت، به دین باطل متمایل و از بطلان آشکار آن غافل می شود، می تواند به خاطر همان تقلید و تعصب و تسامح، حق را منکر شده و درستی آشکار آن را نادیده بگیرد.

مخالفت با دینِ حق، خروج از عرصه مسلّمات

هنگامی که آن برادر مؤمن، خاطرات خود را از ژاپن برایم نقل می کرد و در نهایت ناباوری، عمل مردم آنجا را زشت و نفرت انگیز می خواند، به او گفتم: «برادرِ من، این امور چندان شگفت نیست و تنها به بت پرستان اختصاص ندارد. بلکه هر که به حقیقت