کاوشی در اصول عقاید صفحه 212

بنابراین، روشن است که قرآن کریم و سنت پیامبر (ص) به تنهایی برای معرفت بخشی به دین، در همۀ عصرها و نسل ها کافی نیستند؛ زیرا قرآن تمامی احکام و تفاصیل آنها را در خود ندارد؛ به ویژه با در نظر گرفتن وقایع جدیدی که در نتیجۀ دگرگونی جوامع و برخورد فرهنگ ها به وجود می آید. از سوی دیگر این متن الهی، در نبود زمینه های نزول و پنهان بودن آنها از دید عموم، می تواند تأویل های گوناگون بپذیرد و از آن، بیش از یک معنا استفاده شود.

همچنان که پیامبر (ص) مجال آن نیافت که برای احکام دینی، یک نظام نامۀ جامع تدارک ببیند تا مردم در تمام دوران ها، به سهولت به آن رجوع کنند و در تمامی رویدادها، حتی حوادث و تحولات جدید، آن را مبنای کار خویش قرار دهند و در طول زمان، از جهل به احکام دینی و اختلاف در آنها، ایمن باشند.

پیامبر خدا (ص) احکام شرعی و مسائل روزمره را به صورت تدریجی و به مناسبت های مختلف، برای عامۀ مردم و در بسیاری از موارد نیز تنها برای گروه خاصی بیان می کردند. افزون بر اینکه در آن روزگار، تلاشی برای ثبت، ضبط و تدوین گفته های ایشان صورت نگرفت تا در آینده، مردم به آن مراجعه کنند. ازاین رو احکام که پیامبر خدا (ص) بیان کرده همواره در معرض دستبرد و تضییع بوده است.

سنّت پیامبر (ص) در معرض نابودی

در مرحلۀ بعد، عده ای از مسلمانان صدر اسلام به سخن و سیرۀ پیامبر خدا (ص) بی مهری کردند و به عمد آن را از دسترس مردم دور و پنهان نگاه داشتند. این مطلب را در پاسخِ سؤال هفتم، در جزء نخست کتاب «فی رحاب العقیده» آورده ایم. در نتیجۀ فتنه ها و مشکلات بسیاری که بعداً امت اسلامی به آنها دچار گردید، عده ای از سر هوا و هوس، به پنهان کردن، تحریف و کذب آلود ساختن سنت شریف نبوی دست زدند. نیز به دلیل وجود ناسخ و منسوخ و مشتبه شدن این دو و پنهان بودن بسیاری از قراین