- دیباچه 1
- مقدمه 3
- مباحث مقدماتی 7
- اشاره 7
- جایگاه عقل در قرآن و حدیث 8
- بن بست عقل در انجام وظیفه 10
- عقل، منشأ مسئولیت دائم 11
- ضرورت به کارگیری عقل 13
- به کار بستن عقل در امور دینی 13
- چیستی عقل 15
- روشن بودن حجت الهی بر دین حق 16
- علل اختلاف مردم در ادیان 17
- بت پرستی عصر جدید 18
- مخالفت با دینِ حق، خروج از عرصه مسلّمات 20
- صعوبت واقع گرایی در بحث، عذر موجهی نیست 21
- واقع گرایی در بررسی دینِ حق 22
- اشاره 22
- ١. احتمال خطا و اشتباه از هرکس 22
- ٣. مهم، واضح بودن دلیل است، نه قانع کردن خصم 23
- ٢. تعیین حدود دلالت دلیل 23
- کلیات 26
- اشاره 26
- وجوب دفع کردن ضرر از خود 27
- اشاره 27
- گفتار نخست: لزوم تفحص کردن از دین 27
- تمرکز ادیان بر ثواب و عِقاب آخرتی 28
- وجوب پرهیز از ضرر احتمالی 28
- نمونه هایی از بیانات قرآن دربارۀ ثواب و عقاب اُخروی 29
- وجوب بررسی ادلۀ دین بر هر که دعوت آن را شنیده 32
- دیدگاه قرآن دربارۀ مستبدان و عنادورزان 35
- گفتار دوم: وجوب پذیرفتن حق 35
- اشاره 35
- لزوم تحقیق در درستی دلیل 37
- گفتار سوم: عام بودن حجیت عقل 38
- اشاره 40
- [اصول دین] 40
- گفتار چهارم: مسائل دینی ای که باید آموخت 40
- [اصول مذهبِ حق] 41
- اقرار اجمالی یا تفصیلی به هر حقیقت دینی ای واجب است 42
- تأکید قرآن و حدیث بر اقرار به حقایق دینی 43
- در عقاید، دلیل کافی باید داشت 46
- بخش اول: توحید 48
- اشاره 48
- اشاره 49
- توحید، امری فطری و اساسی 49
- درآمد 49
- صداقتِ پیامبر (ص) در ادعای نبوت، دلیلی بر توحید 51
- اشیاء یا ممتنع اند، یا ممکن، یا واجب 53
- اشاره 53
- فصل اول: اثبات آفریدگار عالم 53
- اشاره 53
- واجب الوجود بی آغاز و جاودانه است 54
- وجود اشیای ممکن، علتِ وجوددهنده می خواهد 54
- ضرورت احتیاجِ اثر به مؤثّر 55
- وجود عالَم باید بر علّتِ علّت ها استوار باشد 56
- ادعای تسلسل علل تا بی نهایت 57
- ادعای قدیم بودن ماده در این عالم 58
- ادعای ازلی بودن ماده باطل است 58
- اشاره 58
- عروض صورت بر ماده علت می خواهد 59
- سیر حرکتی هستی، در فیلمی سینمایی 60
- وحدت نظام هستی، و ظرافت و شکوه آن 60
- نمونه ای از بیانات قرآنی، درباره آیات الهی 61
- گذشت زمان و تجلی عظمت آفریدگار 64
- استدلال بر توحید خداوند، و نفی شریک از او 66
- فصل دوم: نفی شریک از خدا 66
- اشاره 66
- اتقان و هماهنگی در آفرینش، دلیل بر توحید 68
- خدایان متعدد و جنگِ قدرت 68
- اگر خدا را شریکی بود، مردم را به سوی خود دعوت می کرد 69
- اعتقادِ لازم، توحید است و بس 71
- بخش دوم: نبوت و رسالت 73
- اشاره 73
- فصل اول: نیاز بشر به رسولان 74
- اشاره 74
- مناسبت بین عقل و تکلیف 75
- قاعده لطف و بعثت انبیا 75
- هدایت مردم، تنها با فرستادن رسولان 77
- اشاره 80
- فصل دوم: مدت رسالت 80
- نو شدن نبوت ها همگام با تحولات اجتماعی 80
- دعوت اسلام در هنگامه ای مناسب 81
- یهودیت و مسیحیت 81
- سخنی دربارۀ تورات و انجیل 83
- آمادگی مردم برای شنیدن دعوت اسلام 84
- یهودیت و مسیحیت دین های خاتَم نبودند 84
- گسترش اسلام 85
- زمینه برای فصل بعد 86
- فصل سوم: قرآن مجید 88
- اشاره 88
- ادله اعجاز قرآن 90
- ١. دلایل اجمالی اعجاز قرآن بدون بیان شکل اعجاز 90
- الف) اعتماد پیامبر (ص) به قرآن 90
- اشاره 90
- اشاره 90
- ب) مبارزه طلبی قرآن، دلیل بر اعجاز آن 94
- کوشش های نافرجام برای رقابت با قرآن کریم 95
- اشاره 98
- الف) اعجاز بلاغی 98
- ٢. دلایل اعجاز قرآن در شکل های متفاوت اعجاز 98
- ب) اوضاع عصر جاهلیت 107
- ج) خبرهای غیبی 114
- د) حقایق علمی 119
- اشاره 131
- فصل چهارم: بشارت پیامبران گذشته 131
- اشاره 134
- شواهدی بر صدق ادعای وجود بشارت ها 134
- ماجرای مباهله 135
- قرآن اعتراف اهل کتاب را می نویسد 135
- اشاره های موجود در عهدین به پیامبری محمد (ص) 136
- اشاره 137
- کرامت های اهل بیت (علیهم السلام) 137
- فصل پنجم: معجزات و کرامات 137
- ثبت بسیاری از کرامات به مثابه وقایع تاریخی 138
- درستی انتساب 138
- بعضی معجزات به روایت قرآن 139
- علت عدم ذکر قصه معراج در قرآن 142
- عدم رؤیت این دو معجزه در سرزمین های دیگر 143
- سخنی در شکافتن ماه و بازگشت خورشید 143
- اشاره 143
- تأثیر خورشید و ماه بر سیر عالم هستی 143
- دفع اشکال در قضیۀ شکافتن ماه 144
- دفع اشکال در قضیه بازگشت خورشید 145
- نقل معاندان، بهترین گواه 146
- استمرار و تجدد معجزات و کرامات 159
- فصل ششم: اسلام، برنامه ای فراگیر 160
- فصل هفتم: دانش ها و اندیشه های الهی 162
- اشاره 162
- خطبه های فاطمه زهرا 163
- حقایق علمی در بیان پیامبر (ص) و اهل بیت (علیهم السلام) 165
- فصل هشتم: اصول گرایی و ارزش محوری در اسلام 168
- اشاره 168
- وجوب حرمت گذاری اهل بیت بر مسلمانان 174
- فاطمه زهرا و فرجام تاریک امت 176
- اهل بیت (علیهم السلام) و آگاهی از حقایق یقینی 176
- اشاره 176
- نامه امام حسین (ع) به برادرش محمد بن حنفیه 177
- خطبه زینب کبری در مجلس یزید 178
- سخن زینب کبری با امام زین العابدین (ع) 179
- حدیث سلیمان بن هارون 180
- نوشته ای در تعیین ائمه (علیهم السلام) 181
- تأثیرگذاری اهل بیت (علیهم السلام) در پیروانشان 183
- معنای لغوی عصمت 184
- فصل نهم: عصمت پیامبر (ص) 184
- اشاره 184
- گفتار نخست: حقیقت و خاستگاه عصمت 184
- خاستگاه عصمتِ از نادانی و خطا 185
- خاستگاه عصمتِ از گناهان 185
- اختیار معصوم (ع) در طاعت و ترک معصیت 187
- عصمت، جبر نیست 187
- اشاره 187
- وجوب عصمت دلیل بر اجبار نیست 188
- گفتار دوم: دلایل عصمت پیامبر (ص) 189
- اشاره 189
- وجوب عصمت پیامبر (ص) در تبلیغ دین 189
- یک - وجوب عصمت پیامبر (ص) از همه گناهان 190
- دلیل نقلی بر عصمت پیامبر (ص) 191
- دو - عصمت پیامبر (ص) از فراموشی و نسیان 193
- تنها اعتقاد به اصل نبوت واجب است 195
- اشاره 196
- بخش سوم: امامت 196
- مقدمه 197
- اشاره 197
- ادیان آسمانی و آسیبی بزرگ 197
- قرآن کریم و منع از تفرقه 198
- خبر دادن پیامبر (ص) از تفرقۀ امت 199
- فتنه های پیش رو و هشدارها 200
- تهدید قاطعانه و سخت 201
- دلایل روشن بر موقعیت های اختلاف انگیز 202
- اشاره 202
- پایداری در مسیر حق جویی 205
- خوش گمانی به اشخاص، پس از شناختن حق 206
- لزوم روشن بودن ادلۀ امامت 207
- پیامبر (ص) ، پیشوای دین و دنیا 209
- ١. پیشوایی در دین 209
- فصل اول: امامت دینی 209
- ٢. پیشوایی در امور دنیا 209
- اشاره 209
- امامت در باور شیعیان 210
- گفتار اول: لزوم قرار دادن امامت دینی 211
- اشاره 211
- سنّت پیامبر (ص) در معرض نابودی 212
- امامت در ادیان گذشته 213
- مناظرۀ هشام بن حکم در حضور امام صادق (ع) 215
- نیاز اسلام به امامت 215
- کافی نبودن وجود مرجع دینی برای رفع اختلاف 217
- رد این ادعا 217
- عدم تناسب وجوب مرجعیت دینی با مسئله غیبت 218
- پاسخ 218
- گفتار دوم: توقّف امامت دینی به نص 219
- اشاره 220
- گفتار سوم: تصریح بر امامت اهل بیت (علیهم السلام) در دین اسلام 220
- ١. منحصر بودن ادعای تعیین امامت به اهل بیت (علیهم السلام) 221
- اشاره 221
- احتجاج منصور بن حازم 221
- احتجاج ابن اذینه 223
- اشاره 226
- ٢. روایات نقل شده در مرجعیت اهل بیت (علیهم السلام) 226
- الف) حدیث ثقلین 226
- ب) حدیث سفینه 228
- ج) حدیث «اهل بیت من امان امتند» 229
- د) حدیث «جانشینان دادگر» 230
- ه) دو حدیث دیگرگون، اما مناسب 230
- و) تعدادی از روایات وارده در شأن امیرمؤمنان (ع) 231
- ز) آیه تطهیر 237
- ح) احادیث منزلت 239
- ط) روایاتی که بر وصی بودن علی (ع) دلالت دارد 240
- ی) روایاتی که در حق همۀ اهل بیت 241
- اشاره 245
- گفتار چهارم: اهل بیت (علیهم السلام) کیانند؟ 245
- برکاتِ پیشوایی اهل بیت (علیهم السلام) 247
- گفتار اوّل: ضرورت نص در امامت 249
- اشاره 249
- اشاره 249
- فصل دوم: امامت سیاسی 249
- اشاره 250
- کافی بودن ادلۀ مرجعیت دینی ائمه 250
- ١. ادلۀ اجمالی مناسب با ادعای امامیه 251
- اشاره 258
- صداقت شیعه در نقل روایات ائمه (علیهم السلام) 259
- ٢. مقایسۀ رویکرد امامیه با رویکرد عامه 261
- اشاره 270
- اشاره 270
- الف) شروط بایسته در جعل نظام شورا 270
- حدود و ضوابط شورا 271
- ضرورت وجود گروهی خاص که. . . 273
- ضرورت اقامۀ دلیل شرعی 273
- شروطی برای تمام نظام ها 275
- ب) ارزیابی نظام مشورتی 275
- گفتار دوم: اثبات وجود نص دربارۀ دوازده امام 278
- ١. منحصر بودن ادعای نص در ائمه (علیهم السلام) 278
- اشاره 278
- ٢. ادعای اهل بیت (علیهم السلام) دربارۀ نص 279
- ٣. اجماع شیعه 279
- آیا این سه طریق کافی است؟ 279
- اشاره 279
- 4. روایات مربوط به امامت 282
- اشاره 282
- الف) روایات وارده دربارۀ امیرمؤمنان (ع) و اهل بیت (علیهم السلام) به طور عموم 283
- ب) روایات ویژه، مربوط به امامت هر یک از ائمه (علیهم السلام) 306
- آیۀ «اولواالارحام» 307
- ١. امام علی بن حسین، زین العابدین (ع) 315
- اشاره 315
- ٢. امام محمد بن علی باقر (ع) 316
- ٣. امام جعفر بن محمد صادق (ع) 316
- شواهد بر امام نبودن زید شهید 316
- اسلحۀ پیامبر (ص) ، تنها نزد امام است 317
- جریان امامت از پدر به فرزند 318
- امام صادق (ع) شخصیتی متمایز 319
- الف) روایات مربوط به «سلاح پیامبر (ص)» 320
- اشاره 320
- 4. امام موسی بن جعفر کاظم (ع) 320
- بطلان ادعای اسماعیلیه 321
- ب) روایات مربوط به انتقال امامت از پدر به فرزند 321
- بطلان ادعای فطحیه 322
- وصیت، ویژۀ امام کاظم (ع) 323
- اشاره 324
- 5. امام علی بن موسی الرضا (ع) 324
- الف) روایات مربوط به «سلاح پیامبر خدا (ص)» 325
- ب) روایات استمرار امامت در فرزندان ائمه 325
- اشاره 326
- بطلان ادعای واقفیه 326
- الف) روایات سلاح پیامبر (ص) 326
- 6. امام محمد بن علی جواد (ع) 326
- ب) روایات استمرار امامت در فرزندان ائمه 327
- خردسالی امام جواد (ع) گواهی بر تأییدات الهی 328
- ٧. امام علی بن محمد هادی (ع) 332
- ٨. امام حسن بن علی عسکری (ع) 333
- اشاره 335
- ٩. آخرین امام، حجه بن الحسن، امام منتظر (عجل) 335
- چند دسته روایت 335
- سرگردانی شیعیان پس از امام عسکری (ع) 341
- گفتار سوم: عصمت ائمه (علیهم السلام) 344
- گفتار چهارم: وجوب شناخت امام 350
- بخش چهارم: عدل، حسن و قبح عقلی، قضا و قدر 353
- اشاره 353
- اشاره 355
- فصل اول: حسن و قبح عقلی 355
- معنی لا یُسْئَلُ عَمَّا یَفْعَلُ وَ هُمْ یُسْئَلُونَ 357
- فصل دوم: قضا و قَدَر 360
- اشاره 360
- بطلان سخن جبرگرایان 361
- بطلان اعتقاد به تفویض 362
- (امر بین امرَیْن) 363
- لوازم اعتقاد به قضا و قَدَر 366
- اشاره 367
- بخش پنجم: معاد 367
- اعتقاد واجب دربارۀ معاد 369
- معاد جسمانی 369
- رستاخیز در دنیا 370
- کتابنامه 373
فصل دوم: امامت سیاسی
اشاره
منظور از امامت سیاسی، قبول مسئولیت و هدایتِ امور دنیایی مسلمانان، پس از پیامبر خدا (ص) است. بی شک نخستین و مهم ترین مسئله مورد اختلاف بین مسلمانان، پس از رحلت پیامبر خدا (ص) ، امر خلافت و سکان داری هدایت امور دنیایی مسلمانان پس از آن حضرت بود. اختلافی که دامنۀ آن تا حال ادامه دارد و در نتیجۀ آن، مصیبت ها و گرفتاری های بسیاری گریبان گیر مسلمانان شده است. باور شیعه در این باره، همان است که در امامت دینی بیان کردیم.
برای ارائه بحثی کامل در این زمینه، سخن را در دو مطلب پی می گیریم:
گفتار اوّل: ضرورت نص در امامت
اشاره
این اختلاف همواره بین مسلمانان وجود داشته است که آیا امامت باید به نص و تصریح الهی و لحاظ شایستگی و لیاقت باشد، بدون در نظر گرفتن بیعت و به دنبال آن روی کار آمدن حکومت، یا اینکه امامت بایستی تابع بیعت مردم باشد؟ در صورت اول که امامت را بسته به نص بدانیم، بیعت در رتبه بعد قرار می گیرد و بر مردم واجب است با امامی که از سوی خدای متعال، درباره اش نص وارد شده، بیعت کنند و از او فرمان ببرند و حکومت نیز باید در برابر ایشان تسلیم باشد. پس اگر امام را نافرمانی کنند نه