کاوشی در اصول عقاید صفحه 28

آنچه گفتیم حقیقتی است ثابت و روشن که جز اهل جدل و خصم، آن را منکر نمی شوند و ما را با آنها سخنی نیست.

وجوب پرهیز از ضرر احتمالی

حقیقتِ مسلّم دیگری که از مطلب پیشین به دست می آید، این است که شخص عاقل به هنگام احتمالِ ضرر، بی آنکه به آن یقین داشته باشد، سزاوار نیست از آن چشم بپوشد و دربارۀ آن مسامحه نماید و احتمال عدمِ آن را بدهد. بلکه باید احتمال ضرر را در نظر گیرد و به دنبال دفع آن باشد؛ به گونه ای که خاطرش از سوی آن آسوده گردد. این کار، با آنچه در فطرت او، یعنی «حب نفس» ، نهاده شده سازگارتر است و در صورت سهل انگاری و ضرر دیدن، مورد سرزنش قرار می گیرد و پیامدی جز پشیمانی نخواهد داشت.

هر چه ضرر احتمالی بیشتر باشد، احتیاط آن هم ضرورت بیشتری می یابد و این از امور مسلّم و انکارناپذیر است.

تمرکز ادیان بر ثواب و عِقاب آخرتی

اساس دعوت ادیان مختلف، بر همین دو حقیقتِ مسلّمِ فطری نهاده شده است. این ادیان از عامۀ مردم می خواهند با در نظر گرفتن ثواب و عقاب در آخرت، دعوت ایشان را بپذیرند و در دلیل های آنها نظر کنند و سپس از ثبوت و وضوح ادله، به آن آیین گرویده و به تعالیم و برنامه هایش گردن نهند.

این امر، پس از تأکید ادیان بر این واقعیت است که انسان پس از مرگ، دوباره زنده می شود و در ازای التزام به تعالیم دینی، پاداش می بیند و در صورت مسامحه کاری و کوتاهی در کار دین و ایمان خویش، به عذابی شدید کیفر می شود.

در قرآن کریم، مضامینی بلند دربارۀ وعده ها و بشارت های خداوند و برانگیختن و ترساندن انسان ها وجود دارد که در هر انسانِ عاقلی، سبب شوق به ثواب پروردگار و دوری از عذاب او می شود.