کاوشی در اصول عقاید صفحه 341

سرگردانی شیعیان پس از امام عسکری (ع)

حیرت و سرگردانی شیعیان پس از امام حسن عسکری (ع) و اختلاف اندیشه های آنان دربارۀ مسائل مختلف، از جمله مقولۀ امامت، امری بسیار طبیعی بود؛ زیرا در برخورد ابتدایی با مسئله شگفت غیبت، اعتراف بدان چندان ساده و آسان نبود. از سوی دیگر رویدادهای نو، زمینه ای مناسب برای ایجاد و گسترش شبهات از سوی افراد نادان و سودجو فراهم کرده بود.

در این میان: گرچه با روایات فراوانی در باب امامت امام دوازدهم (عجل) روبه رو هستیم و حتی می توان یقین کرد که آنچه در آن زمان وجود داشته، بیش از مقداری بوده که بعدها به ما رسیده است، چرا که بسیاری از آن روایات ضایع شده و از دسترس دور مانده است، با این حال، آگاهی عامۀ مردم، بلکه دسترسی بسیاری از خواص به آن روایات اندک و شاید به ظاهر غیر ممکن بوده است؛ زیرا نشر و گسترش علوم و معارف در آن عصر به شدت محدود بوده است؛ به خصوص که حکومت های وقت، موانع جدی بر سر راه انتشار معارف شیعی و آنچه به مسئله حساس امامت مربوط می شد، قرار می داد.

بعد از سپری شدن این دوره، امور به تدریج استقرار می یافت و در نتیجه، وجود قواعد برهانی و فرهنگ سالم شیعی و ظهور حاملان آگاه، مخلص، محافظ، مدافع و دانشمند در این عرصه، نشانه ها و آثار ارزندۀ مکتب اهل بیت (علیهم السلام) آشکار و حاکم می شد.

به هر حال، علم به وجود ملازمه بین ولادت و امامت حضرت حجت (عجل) ، یکی از اسباب مهم در اثبات وجود مقدس آن حضرت به شمار می رود؛ هرچند طلب ادلۀ بیشتر و روایات متعدد وارده در این باب، تنها به سبب تأکید دلیل و دفع شبهات است یا به این دلیل که راه های حسی نزد عامه، از حساب های عقلی و قضایای غیبی نافذتر و مقبول تر است.