کاوشی در اصول عقاید صفحه 369

٢. آن حکمتی که تشریع دین را می طلبد، اقتضا دارد که جایی وجود داشته باشد برای ثواب دادن در برابر طاعت و عذاب کردن در مقابل معصیت تا برای دین داری و تحمل رنج ها و مشقات در عمل به دین و اجرای احکام آن، در مردم انگیزه ای به وجود آید.

در این میان، علم به حقانیت یک دین و حکیم بودن شارع و مطابقت دستورات آن دین با مصالح و مفاسد، باعث نمی شود که مردم طبق آن دین عمل کنند، مگر افرادی خاص. اما اگر آخرتی و ثواب و عقابی وجود داشته باشد، عمل به آموزه های دین [هرچند کمی سخت باشد]، آسان خواهد بود.

اعتقاد واجب دربارۀ معاد

مطلبی باقی مانده و آن اینکه، آنچه باید دربارۀ معاد معتقد بود، همان بَعْث و رستاخیز برای رسیدن به جزای اعمال نیک و بد است. اما اعتقاد به جزئیات این امر، لزومی ندارد و بر کسی که از این تفاصیل غافل است یا در آنها شک دارد - مادامی که این شک به علت عدم اعتراف به ادله و تجاهلِ شخص نباشد، مثل آنجا که انسان پیش از جست وجو در ادله، دچار شک است - حرج و گناهی بر او مترتب نیست. اما پس از علم به ادلّه، باید به مضمون آنها معتقد شد. البته در صورتی که به آن مضامین، یقین اجمالی یا تفصیلی، حاصل شده باشد. افزون بر این، هرگاه آن موارد از ضروریات دین به شمار آیند، باید از شبهاتی که پیرامون آنها ایجاد می شود، اِعراض نمود؛ چرا که این شبهات در مقابل یک امر بدیهی قرار گرفته و بی اعتبارند.

معاد جسمانی

از جمله ضروریات دین اسلام در این باره، این است که معاد، جسمانی است نه روحانی. از صریح آیات قرآنی نیز همین مطلب استفاده می شود؛ آنجا که از زنده شدن