- دیباچه 1
- مقدمه 3
- مباحث مقدماتی 7
- اشاره 7
- جایگاه عقل در قرآن و حدیث 8
- بن بست عقل در انجام وظیفه 10
- عقل، منشأ مسئولیت دائم 11
- ضرورت به کارگیری عقل 13
- به کار بستن عقل در امور دینی 13
- چیستی عقل 15
- روشن بودن حجت الهی بر دین حق 16
- علل اختلاف مردم در ادیان 17
- بت پرستی عصر جدید 18
- مخالفت با دینِ حق، خروج از عرصه مسلّمات 20
- صعوبت واقع گرایی در بحث، عذر موجهی نیست 21
- اشاره 22
- ١. احتمال خطا و اشتباه از هرکس 22
- واقع گرایی در بررسی دینِ حق 22
- ٢. تعیین حدود دلالت دلیل 23
- ٣. مهم، واضح بودن دلیل است، نه قانع کردن خصم 23
- کلیات 26
- اشاره 26
- اشاره 27
- وجوب دفع کردن ضرر از خود 27
- گفتار نخست: لزوم تفحص کردن از دین 27
- تمرکز ادیان بر ثواب و عِقاب آخرتی 28
- وجوب پرهیز از ضرر احتمالی 28
- نمونه هایی از بیانات قرآن دربارۀ ثواب و عقاب اُخروی 29
- وجوب بررسی ادلۀ دین بر هر که دعوت آن را شنیده 32
- اشاره 35
- گفتار دوم: وجوب پذیرفتن حق 35
- دیدگاه قرآن دربارۀ مستبدان و عنادورزان 35
- لزوم تحقیق در درستی دلیل 37
- گفتار سوم: عام بودن حجیت عقل 38
- اشاره 40
- گفتار چهارم: مسائل دینی ای که باید آموخت 40
- [اصول دین] 40
- [اصول مذهبِ حق] 41
- اقرار اجمالی یا تفصیلی به هر حقیقت دینی ای واجب است 42
- تأکید قرآن و حدیث بر اقرار به حقایق دینی 43
- در عقاید، دلیل کافی باید داشت 46
- اشاره 48
- بخش اول: توحید 48
- توحید، امری فطری و اساسی 49
- درآمد 49
- اشاره 49
- صداقتِ پیامبر (ص) در ادعای نبوت، دلیلی بر توحید 51
- فصل اول: اثبات آفریدگار عالم 53
- اشاره 53
- اشیاء یا ممتنع اند، یا ممکن، یا واجب 53
- اشاره 53
- واجب الوجود بی آغاز و جاودانه است 54
- وجود اشیای ممکن، علتِ وجوددهنده می خواهد 54
- ضرورت احتیاجِ اثر به مؤثّر 55
- وجود عالَم باید بر علّتِ علّت ها استوار باشد 56
- ادعای تسلسل علل تا بی نهایت 57
- ادعای ازلی بودن ماده باطل است 58
- ادعای قدیم بودن ماده در این عالم 58
- اشاره 58
- عروض صورت بر ماده علت می خواهد 59
- سیر حرکتی هستی، در فیلمی سینمایی 60
- وحدت نظام هستی، و ظرافت و شکوه آن 60
- نمونه ای از بیانات قرآنی، درباره آیات الهی 61
- گذشت زمان و تجلی عظمت آفریدگار 64
- اشاره 66
- استدلال بر توحید خداوند، و نفی شریک از او 66
- فصل دوم: نفی شریک از خدا 66
- خدایان متعدد و جنگِ قدرت 68
- اتقان و هماهنگی در آفرینش، دلیل بر توحید 68
- اگر خدا را شریکی بود، مردم را به سوی خود دعوت می کرد 69
- اعتقادِ لازم، توحید است و بس 71
- بخش دوم: نبوت و رسالت 73
- اشاره 73
- فصل اول: نیاز بشر به رسولان 74
- اشاره 74
- قاعده لطف و بعثت انبیا 75
- مناسبت بین عقل و تکلیف 75
- هدایت مردم، تنها با فرستادن رسولان 77
- اشاره 80
- فصل دوم: مدت رسالت 80
- نو شدن نبوت ها همگام با تحولات اجتماعی 80
- دعوت اسلام در هنگامه ای مناسب 81
- یهودیت و مسیحیت 81
- سخنی دربارۀ تورات و انجیل 83
- آمادگی مردم برای شنیدن دعوت اسلام 84
- یهودیت و مسیحیت دین های خاتَم نبودند 84
- گسترش اسلام 85
- زمینه برای فصل بعد 86
- فصل سوم: قرآن مجید 88
- اشاره 88
- ادله اعجاز قرآن 90
- الف) اعتماد پیامبر (ص) به قرآن 90
- ١. دلایل اجمالی اعجاز قرآن بدون بیان شکل اعجاز 90
- اشاره 90
- اشاره 90
- ب) مبارزه طلبی قرآن، دلیل بر اعجاز آن 94
- کوشش های نافرجام برای رقابت با قرآن کریم 95
- اشاره 98
- ٢. دلایل اعجاز قرآن در شکل های متفاوت اعجاز 98
- الف) اعجاز بلاغی 98
- ب) اوضاع عصر جاهلیت 107
- ج) خبرهای غیبی 114
- د) حقایق علمی 119
- اشاره 131
- فصل چهارم: بشارت پیامبران گذشته 131
- اشاره 134
- شواهدی بر صدق ادعای وجود بشارت ها 134
- قرآن اعتراف اهل کتاب را می نویسد 135
- ماجرای مباهله 135
- اشاره های موجود در عهدین به پیامبری محمد (ص) 136
- اشاره 137
- کرامت های اهل بیت (علیهم السلام) 137
- فصل پنجم: معجزات و کرامات 137
- ثبت بسیاری از کرامات به مثابه وقایع تاریخی 138
- درستی انتساب 138
- بعضی معجزات به روایت قرآن 139
- علت عدم ذکر قصه معراج در قرآن 142
- تأثیر خورشید و ماه بر سیر عالم هستی 143
- سخنی در شکافتن ماه و بازگشت خورشید 143
- عدم رؤیت این دو معجزه در سرزمین های دیگر 143
- اشاره 143
- دفع اشکال در قضیۀ شکافتن ماه 144
- دفع اشکال در قضیه بازگشت خورشید 145
- نقل معاندان، بهترین گواه 146
- استمرار و تجدد معجزات و کرامات 159
- فصل ششم: اسلام، برنامه ای فراگیر 160
- فصل هفتم: دانش ها و اندیشه های الهی 162
- اشاره 162
- خطبه های فاطمه زهرا 163
- حقایق علمی در بیان پیامبر (ص) و اهل بیت (علیهم السلام) 165
- اشاره 168
- فصل هشتم: اصول گرایی و ارزش محوری در اسلام 168
- وجوب حرمت گذاری اهل بیت بر مسلمانان 174
- اشاره 176
- فاطمه زهرا و فرجام تاریک امت 176
- اهل بیت (علیهم السلام) و آگاهی از حقایق یقینی 176
- نامه امام حسین (ع) به برادرش محمد بن حنفیه 177
- خطبه زینب کبری در مجلس یزید 178
- سخن زینب کبری با امام زین العابدین (ع) 179
- حدیث سلیمان بن هارون 180
- نوشته ای در تعیین ائمه (علیهم السلام) 181
- تأثیرگذاری اهل بیت (علیهم السلام) در پیروانشان 183
- معنای لغوی عصمت 184
- گفتار نخست: حقیقت و خاستگاه عصمت 184
- فصل نهم: عصمت پیامبر (ص) 184
- اشاره 184
- خاستگاه عصمتِ از نادانی و خطا 185
- خاستگاه عصمتِ از گناهان 185
- اختیار معصوم (ع) در طاعت و ترک معصیت 187
- عصمت، جبر نیست 187
- اشاره 187
- وجوب عصمت دلیل بر اجبار نیست 188
- اشاره 189
- گفتار دوم: دلایل عصمت پیامبر (ص) 189
- وجوب عصمت پیامبر (ص) در تبلیغ دین 189
- یک - وجوب عصمت پیامبر (ص) از همه گناهان 190
- دلیل نقلی بر عصمت پیامبر (ص) 191
- دو - عصمت پیامبر (ص) از فراموشی و نسیان 193
- تنها اعتقاد به اصل نبوت واجب است 195
- اشاره 196
- بخش سوم: امامت 196
- مقدمه 197
- اشاره 197
- ادیان آسمانی و آسیبی بزرگ 197
- قرآن کریم و منع از تفرقه 198
- خبر دادن پیامبر (ص) از تفرقۀ امت 199
- فتنه های پیش رو و هشدارها 200
- تهدید قاطعانه و سخت 201
- اشاره 202
- دلایل روشن بر موقعیت های اختلاف انگیز 202
- پایداری در مسیر حق جویی 205
- خوش گمانی به اشخاص، پس از شناختن حق 206
- لزوم روشن بودن ادلۀ امامت 207
- فصل اول: امامت دینی 209
- ٢. پیشوایی در امور دنیا 209
- پیامبر (ص) ، پیشوای دین و دنیا 209
- اشاره 209
- ١. پیشوایی در دین 209
- امامت در باور شیعیان 210
- اشاره 211
- گفتار اول: لزوم قرار دادن امامت دینی 211
- سنّت پیامبر (ص) در معرض نابودی 212
- امامت در ادیان گذشته 213
- نیاز اسلام به امامت 215
- مناظرۀ هشام بن حکم در حضور امام صادق (ع) 215
- کافی نبودن وجود مرجع دینی برای رفع اختلاف 217
- رد این ادعا 217
- عدم تناسب وجوب مرجعیت دینی با مسئله غیبت 218
- پاسخ 218
- گفتار دوم: توقّف امامت دینی به نص 219
- گفتار سوم: تصریح بر امامت اهل بیت (علیهم السلام) در دین اسلام 220
- اشاره 220
- احتجاج منصور بن حازم 221
- اشاره 221
- ١. منحصر بودن ادعای تعیین امامت به اهل بیت (علیهم السلام) 221
- احتجاج ابن اذینه 223
- الف) حدیث ثقلین 226
- ٢. روایات نقل شده در مرجعیت اهل بیت (علیهم السلام) 226
- اشاره 226
- ب) حدیث سفینه 228
- ج) حدیث «اهل بیت من امان امتند» 229
- د) حدیث «جانشینان دادگر» 230
- ه) دو حدیث دیگرگون، اما مناسب 230
- و) تعدادی از روایات وارده در شأن امیرمؤمنان (ع) 231
- ز) آیه تطهیر 237
- ح) احادیث منزلت 239
- ط) روایاتی که بر وصی بودن علی (ع) دلالت دارد 240
- ی) روایاتی که در حق همۀ اهل بیت 241
- گفتار چهارم: اهل بیت (علیهم السلام) کیانند؟ 245
- اشاره 245
- برکاتِ پیشوایی اهل بیت (علیهم السلام) 247
- گفتار اوّل: ضرورت نص در امامت 249
- اشاره 249
- اشاره 249
- فصل دوم: امامت سیاسی 249
- کافی بودن ادلۀ مرجعیت دینی ائمه 250
- اشاره 250
- ١. ادلۀ اجمالی مناسب با ادعای امامیه 251
- اشاره 258
- صداقت شیعه در نقل روایات ائمه (علیهم السلام) 259
- ٢. مقایسۀ رویکرد امامیه با رویکرد عامه 261
- اشاره 270
- الف) شروط بایسته در جعل نظام شورا 270
- اشاره 270
- حدود و ضوابط شورا 271
- ضرورت وجود گروهی خاص که. . . 273
- ضرورت اقامۀ دلیل شرعی 273
- ب) ارزیابی نظام مشورتی 275
- شروطی برای تمام نظام ها 275
- گفتار دوم: اثبات وجود نص دربارۀ دوازده امام 278
- ١. منحصر بودن ادعای نص در ائمه (علیهم السلام) 278
- اشاره 278
- ٣. اجماع شیعه 279
- ٢. ادعای اهل بیت (علیهم السلام) دربارۀ نص 279
- اشاره 279
- آیا این سه طریق کافی است؟ 279
- 4. روایات مربوط به امامت 282
- اشاره 282
- الف) روایات وارده دربارۀ امیرمؤمنان (ع) و اهل بیت (علیهم السلام) به طور عموم 283
- ب) روایات ویژه، مربوط به امامت هر یک از ائمه (علیهم السلام) 306
- آیۀ «اولواالارحام» 307
- اشاره 315
- ١. امام علی بن حسین، زین العابدین (ع) 315
- ٢. امام محمد بن علی باقر (ع) 316
- ٣. امام جعفر بن محمد صادق (ع) 316
- شواهد بر امام نبودن زید شهید 316
- اسلحۀ پیامبر (ص) ، تنها نزد امام است 317
- جریان امامت از پدر به فرزند 318
- امام صادق (ع) شخصیتی متمایز 319
- اشاره 320
- 4. امام موسی بن جعفر کاظم (ع) 320
- الف) روایات مربوط به «سلاح پیامبر (ص)» 320
- بطلان ادعای اسماعیلیه 321
- ب) روایات مربوط به انتقال امامت از پدر به فرزند 321
- بطلان ادعای فطحیه 322
- وصیت، ویژۀ امام کاظم (ع) 323
- اشاره 324
- 5. امام علی بن موسی الرضا (ع) 324
- الف) روایات مربوط به «سلاح پیامبر خدا (ص)» 325
- ب) روایات استمرار امامت در فرزندان ائمه 325
- الف) روایات سلاح پیامبر (ص) 326
- بطلان ادعای واقفیه 326
- 6. امام محمد بن علی جواد (ع) 326
- اشاره 326
- ب) روایات استمرار امامت در فرزندان ائمه 327
- خردسالی امام جواد (ع) گواهی بر تأییدات الهی 328
- ٧. امام علی بن محمد هادی (ع) 332
- ٨. امام حسن بن علی عسکری (ع) 333
- ٩. آخرین امام، حجه بن الحسن، امام منتظر (عجل) 335
- اشاره 335
- چند دسته روایت 335
- سرگردانی شیعیان پس از امام عسکری (ع) 341
- گفتار سوم: عصمت ائمه (علیهم السلام) 344
- گفتار چهارم: وجوب شناخت امام 350
- بخش چهارم: عدل، حسن و قبح عقلی، قضا و قدر 353
- اشاره 353
- فصل اول: حسن و قبح عقلی 355
- اشاره 355
- معنی لا یُسْئَلُ عَمَّا یَفْعَلُ وَ هُمْ یُسْئَلُونَ 357
- فصل دوم: قضا و قَدَر 360
- اشاره 360
- بطلان سخن جبرگرایان 361
- بطلان اعتقاد به تفویض 362
- (امر بین امرَیْن) 363
- لوازم اعتقاد به قضا و قَدَر 366
- اشاره 367
- بخش پنجم: معاد 367
- معاد جسمانی 369
- اعتقاد واجب دربارۀ معاد 369
- رستاخیز در دنیا 370
- کتابنامه 373
است؟ ! هرگز!
اساس سخنِ گزیدۀ فلاسفه در استدلال به حدوثِ عالم، در همین مطالب است که می گویند: هستی متغیر است و هر متغیری حادث؛ پس هستی حادث است.
خلاصه سخن اینکه: مسئلۀ حدوث و خلقت عالم و احتیاجش به علت تأثیرگذار و واجب الوجود و بی نیاز از علت، از مسائل اساسی عقلی است که انسان ها، با فطرت خود آن را درمی یابند و نمی توانند از آن رهایی یابند؛ هرچند آدم های لجوج آن را انکار کنند و عنادورزان، برضد آن تعصب بورزند. و هرگاه وجه استدلال بر این حقیقت، بر مردم کاملاً روشن نباشد، می توانند در این باره بر عقل فطری خود اعتماد نمایند.
سیر حرکتی هستی، در فیلمی سینمایی
در روزگاری که الحاد و خداناباوری آوازه ای داشت، چون از سوی یکی از قدرت های بزرگ جهانی حمایت می شد، یکی از مارکسیست ها مصاحبه ای کرده بود. این شخص در گفته های خود اعتراف می کرد که نظریۀ مارکسیسم در تفسیر هستی و وجود آن دست خالی است و حرفی برای ارائه ندارد. وی در توضیح سخن خود، به این مثال تقریبی تمسک جست که اگر سیر حرکت نظام هستی را در فیلمی سینمایی به تصویر کشیم، سپس آن را از آخر به اول تماشا کنیم و در جست وجوی ابتدای هستی، از اکنون به گذشته بازگردیم، به کجا خواهیم رسید؟
این سخن و مثال، پیامی رسا دارد و عبرتی است برای عاقلان تا دربارۀ آغاز هستی و وجود آن اندیشه کنند.
وحدت نظام هستی، و ظرافت و شکوه آن
آنچه این حقیقت بزرگ را بیش از پیش متجلّی می سازد، ظرافت و استحکام و هماهنگی آفرینش، شکوه و وحدت نظامِ هستی و عجایب و شگفتی های آن است؛ به گونه ای که دیدۀ عقول را خیره و عاقلان را متحیر می سازد و فرد را نه تنها در برابر