بررسی گسترده ی فقهی: معونه الظالمین، الولایه من قِبَل الجائر و جوائز السلطان صفحه 107

ماشینش حرج است، بنابراین با عموم آیه ی شریفه ی (وَ ما جَعَلَ عَلَیْکُمْ فِی الدِّینِ مِنْ حَرَجٍ) حرمت خراب کردن خانه ی عمرو برداشته می شود.

3. روایات، علت تشریع تقیه را این چنین می فرماید: «إِنَّمَا جُعِلَتِ التَّقِیَّهُ لِیُحْقَنَ بِهَا الدِّمَاءُ فَإِذَا بَلَغَ الدَّمَ فَلَا تَقِیَّه»؛ یعنی تقیه برای حفظ دماء (حفظ نفوس) تشریع شده و اگر به حدّ قتل نفوس برسد و با کشتن دیگری بخواهد حفظ نفس کند، دیگر ملاک تقیه را ندارد؛ زیرا دم با دم تفاوتی ندارد.

مرحوم شیخ از مفهوم این روایت که می فرماید: «فَإِذَا بَلَغَ الدَّمَ فَلَا تَقِیَّه»(1) می خواهند استفاده کنند مادامی که به حدّ دم نرسیده، ملاک تقیه وجود دارد. بنابراین خراب کردن خانه ی دیگری چون به مرحله ی دم نرسیده، می تواند تحت عنوان تقیه جایز باشد.

اشکالاتی بر اقوائیت احتمال اوّل و دفع آن از شیخ … قدس سره …

اشاره

مرحوم شیخ بعد از ذکر وجوهی در تقویت احتمال اوّل که به صرف إکراه می تواند به دیگری ضرر وارد کند «ولو بلغت ما بلغت کثرهً و عظمهً» اشکالی را بر کلام خودشان مطرح می کنند که:

همان طور که در وجه احتمال دوم ذکر شد، مستفاد از ادلّه ی نفی إکراه آن است که برای دفع ضرر تشریع شده، در حالی که طبق احتمال اوّل، در حقیقت دفع ضرر نیست بلکه انتقال ضرر به دیگری است، خصوصاً در صورتی که ضرر متوعدٌ علیه از ضرر مکرهٌ علیه کمتر باشد که در این صورت اگر دلیل رفع إکراه

1- المحاسن، ج 1، ص259: عَنْهُ [احمد بن محمد بن خالد البرقی] عَنْ أَبِیهِ وَ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی الْیَقْطِینِیِّ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی عَنْ شُعَیْبٍ الْحَدَّادِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ … علیهما السلام … قَالَ: إِنَّمَا جُعِلَتِ التَّقِیَّهُ لِیُحْقَنَ بِهَا الدِّمَاءُ فَإِذَا بَلَغَ الدَّمَ فَلَا تَقِیَّه.