بررسی گسترده ی فقهی: معونه الظالمین، الولایه من قِبَل الجائر و جوائز السلطان صفحه 196

لَنَا أَهْلَ الْبَیْتِ لَأَنْجَسُ مِنْهُ.(1)

و امّا اگر ناصبی نباشد می گوییم تقیّه برای حفظ دماء مؤمنین تشریع شده و اگر هم از باب تزاحم باشد معلوم است که ایمان از مرجّحات است و از این جا حکم کفّار حتّی کفار ذمّی هم معلوم می شود.

پس قاعده ی کلّی در دوران امر بین کشتن دیگری یا حفظ نفس، این است که: اگر توانستیم احراز کنیم ملاک هر دو مساوی است، نتیجه تخییر می شود و اگر یکی از ملاک ها اهم یا محتمل الاهمیه بود که معمولاً نسبت به حرمت کشتن مؤمن دیگر احتمال اهمیت داده می شود باید آن را مقدم بدارد.

مراد از دم در «فَإِذَا بَلَغَتِ التَّقِیَّهُ الدَّمَ فَلَا تَقِیَّهَ» فقط جان است یا شامل جرح هم می شود؟

معلوم است که مراد از دم در روایت، جان است؛ یعنی اگر تقیّه به مرحله ی کشتن دیگری رسید دیگر تقیّه نیست. بنابراین در مورد جرح و قطع اعضاء، طبق قاعده می توان تقیّه کرد؛ مثلاً اگر جائری تهدید کرد دست زید را قطع کن و الا تو را می کشم، در این جا می تواند از باب تقیّه دست زید را قطع کند و جان خود را نجات دهد.(2)

1- وسائل الشیعه، ج1، کتاب الطهاره، أبواب الماء المضاف و المستعمل، باب 11، ح5، ص220 و علل الشرایع، ج1، ص292. ( همان، ح4، ص119 و الکافی، ج3، ص14: وَ [مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ] عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنِ ابْنِ جُمْهُورٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْقَاسِمِ عَنِ ابْنِ أَبِی یَعْفُورٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ … علیه السلام … قَالَ: لَا تَغْتَسِلْ مِنَ الْبِئْرِ الَّتِی تَجْتَمِعُ فِیهَا غُسَالَهُ الْحَمَّامِ فَإِنَّ فِیهَا غُسَالَهَ وَلَدِ الزِّنَا وَ هُوَ لَا یَطْهُرُ إِلَی سَبْعَهِ آبَاءٍ وَ فِیهَا غُسَالَهُ النَّاصِبِ وَ هُوَ شَرُّهُمَا إِنَّ اللَّهَ لَمْ یَخْلُقْ خَلْقاً شَرّاً مِنَ الْکَلْبِ وَ إِنَّ النَّاصِبَ أَهْوَنُ عَلَی اللَّهِ مِنَ الْکَلْب.

2- المکاسب المحرمه، ج 2، ص99: بقی الکلام فی أنّ الدم یشمل الجرح و قطع الأعضاء، أو یختص بالقتل؟ وجهان: من إطلاق الدم، و هو المحکیّ عن الشیخ. و من عمومات التقیّه و نفی الحرج و الإکراه، و ظهور الدم المتّصف بالحَقن فی الدم المبقی للروح، و هو المحکیّ عن الروضه و المصابیح و الریاض، و لا یخلو عن قوّه.