بررسی گسترده ی فقهی: معونه الظالمین، الولایه من قِبَل الجائر و جوائز السلطان صفحه 242

بنابراین این دلیل برای اثبات مدعا ناتمام است.

2. موجب پیدایش محبّت ظالم

از آن جا که «جُبِلَتِ الْقُلُوبُ عَلَی حُبِ مَنْ أَحْسَنَ إِلَیْهَا»(1)؛ دل ها مجبول و مفطور بر محبّت کسی است که به او احسان کرده، پس اگر کسی از سلطان یا هر جائری هدیه أخذ کند، موجب رشد محبّت او در قلبش می شود.(2)

این دلیل هم برای اثبات مدعا ناتمام است؛ زیرا اثبات نمی کند مأخوذ از سلطان بما هو مأخوذ من السلطان مکروه است، بلکه می توانیم بگوییم آن چه ناپسند و بلکه حرام است، حبّ ظالم است و أخذ جایزه از سلطان ظالم همیشه مساوی با حبّ او نیست و این امکان وجود دارد با این که از او أخذ می کند، کینه ی او را هم به دل داشته باشد، کما این که نقل شده امام حسن و امام حسین … علیهما السلام … از معاویه جایزه را می گرفتند(3) و هیچ حبّی در دلشان نسبت به معاویه

1- من لا یحضره الفقیه، ج 4، ص381: [قال … علیه السلام …] جُبِلَتِ الْقُلُوبُ عَلَی حُبِ مَنْ أَحْسَنَ إِلَیْهَا وَ بُغْضِ مَنْ أَسَاءَ إِلَیْهَا.

2- المکاسب المحرمه، ج 2، ص168: و ربما یزاد علی ذلک: بأنّ أخذ المال منهم یوجب محبّتهم؛ فإنّ القلوب مجبوله علی حبّ من أحسن إلیها، و یترتّب علیه من المفاسد ما لا یخفی. و فی الصحیح: «إنّ أحدکم لا یصیب من دنیاهم شیئاً إلّا أصابوا من دینه مثله».

3- وسائل الشیعه، ج 17، کتاب التجاره، أبواب ما یکتسب به، باب51، ح13، ص216 و قرب الاسناد، ص92: عَبْدُ اللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ الْحِمْیَرِیُّ فِی قُرْبِ الْإِسْنَادِ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ ظَرِیفٍ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ عُلْوَانَ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ … علیهم السلام … أَنَّ الْحَسَنَ وَ الْحُسَیْنَ … علیهما السلام … کَانَا یَغْمِزَانِ مُعَاوِیَهَ وَ یَقَعَانِ فِیهِ وَ یَقْبَلَانِ جَوَائِزَهُ. • همان، ح14، ص217 و الاحتجاج، ج2، ص298: أَحْمَدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ الطَّبْرِسِیُّ فِی الْإِحْتِجَاجِ عَنِ الْحُسَیْنِ … علیه السلام … أَنَّهُ کَتَبَ کِتَاباً إِلَی مُعَاوِیَهَ وَ ذَکَرَ الْکِتَابَ وَ فِیهِ تَقْرِیعٌ عَظِیمٌ وَ تَوْبِیخٌ بَلِیغٌ قَالَ: فَمَا کَتَبَ إِلَیْهِ مُعَاوِیَهُ بِشَیْ ءٍ یَسُوؤُهُ وَ کَانَ یَبْعَثُ إِلَیْهِ فِی کُلِّ سَنَهٍ أَلْفَ أَلْفِ دِرْهَمٍ سِوَی عُرُوضٍ وَ هَدَایَا مِنْ کُلِّ ضَرْبٍ.