بررسی گسترده ی فقهی: معونه الظالمین، الولایه من قِبَل الجائر و جوائز السلطان صفحه 28

گرفتار سختی و تنگ دستی می شود و [از طرف حکومت] دعوت می شود که بنائی را بسازد یا نهری حفر کند یا آب بندی (سدّ) را اصلاح کند. در این مورد چه می فرمایید؟ امام صادق … علیه السلام … فرمودند: دوست ندارم برای آن ها گِرهی بزنم یا سر کیسه ای ببندم، حتّی اگر مزد کارم بین دو طرف مدینه باشد و دوست ندارم حتّی قلمی برایشان بکشم. همانا اعوان ستمگران در روز قیامت در سراپرده هایی از آتش هستند تا خداوند متعال بین بندگانش حکم کند.

این روایت از لحاظ سند به خاطر بشیر(1) ناتمام است.

در این روایت سائل از حضرت درباره ی انجام دادن فعل مباح برای ظالمین سؤال می کند گرچه مرجع ضمیر مشخص نشده، ولی معلوم است که همان دستگاه ظالم مراد است چون ساختن بناء، یا حفر نهر، یا اصلاح آب بند، امر مباحی است، حضرت در جواب می فرماید: دوست ندارم حتّی گرهی برای آن ها بزنم یا کیسه ای برای آن ها ببندم یا قلمی برایشان بکشم، هرچند مزد فراوانی به من بدهند. بعد دلیل می آورند که اعوان ظلمه روز قیامت در سراپرده ای از آتش هستند تا خداوند متعال بین بندگانش حکم کند. پس این روایت دالّ بر حرمت إعانه الظالمین فی غیر ظلمهم می باشد.

نقد دلالت روایت ابن أبی یعفور

امّا استدلال به این روایت بر حرمت إعانه الظالمین فی غیر ظلمهم علاوه بر ضعف سند، از لحاظ دلالت هم تمام نیست؛ زیرا این که حضرت فرمودند: «إِنَّ أَعْوَانَ الظَّلَمَهِ یَوْمَ الْقِیَامَهِ فِی سُرَادِقٍ مِنْ نَارٍ» به منزله ی تعلیل برای مطالب قبل است و از آن جایی که یک گره زدن، خصوصاً اگر در راستای حرام و ظلمشان نباشد

1- «بشیر» مشترک بین افراد متعددی است که تقریباً هیچ کدام توثیق ندارند. بعضی هم گفته اند «بشیر» در این جا، مصحّف «هشام» است که دلیلی بر آن وجود ندارد. علی ایّ حالٍ نمی توانیم بشیر را تصحیح کنیم.