بررسی گسترده ی فقهی: معونه الظالمین، الولایه من قِبَل الجائر و جوائز السلطان صفحه 380

شُرْبَهَا حَرَّمَ ثَمَنَهَا ثُمَّ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ … علیه السلام …: إِنَّ أَفْضَلَ خِصَالِ هَذِهِ الَّتِی بَاعَهَا الْغُلَامُ أَنْ یُتَصَدَّقَ بِثَمَنِهَا.

وَ رَوَاهُ الشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی عَنْ حَرِیزٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ … علیه السلام … وَ عَنْ صَفْوَانَ وَ فَضَالَهَ عَنِ الْعَلَاءِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ … علیهما السلام … مِثْلَهُ.(1)

در این روایت حضرت بعد از بیان این که بیع خمر از لحاظ وضعی باطل بوده و بایع، مالک ثمن آن نمی شود و در نتیجه آن ثمن که در دستشان است مجهول المالک می شود، فرمودند: «إِنَّ أَفْضَلَ خِصَالِ هَذِهِ الَّتِی بَاعَهَا الْغُلَامُ أَنْ یُتَصَدَّقَ بِثَمَنِهَا»؛ بهترین راه برای چیزهایی که غلام فروخته، آن است که ثمنش صدقه داده شود.

این کلام حضرت ظهور دارد در این که مجهول المالک باید صدقه داده شود و احتیاج به اذن امام … علیه السلام … هم ندارد؛ خصوصاً اگر «أَنْ یُتَصَدَّقَ بِثَمَنِهَا» به صیغه ی مجهول خوانده شود. بنابراین این روایت ظهور در خلاف فرمایش مرحوم امام … قدس سره … دارد.

4. موثقه ی اسحاق بن عمار:

اشاره

وَ عَنْهُ [مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِه عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِید] عَنْ صَفْوَانَ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا إِبْرَاهِیمَ … علیه السلام … عَنْ رَجُلٍ نَزَلَ فِی بَعْضِ بُیُوتِ مَکَّهَ فَوَجَدَ فِیهِ نَحْواً مِنْ سَبْعِینَ دِرْهَماً مَدْفُونَهً فَلَمْ تَزَلْ مَعَهُ وَ لَمْ یَذْکُرْهَا حَتَّی قَدِمَ الْکُوفَهَ کَیْفَ یَصْنَعُ؟ قَالَ: یَسْأَلُ عَنْهَا أَهْلَ الْمَنْزِلِ لَعَلَّهُمْ یَعْرِفُونَهَا قُلْتُ: فَإِنْ لَمْ یَعْرِفُوهَا؟ قَالَ: یَتَصَدَّقُ بِهَا.(2)

1- همان، ج 17، کتاب التجاره، ابواب ما یکتسب به، باب55، ح1، ص223 و الکافی، ج5، ص230.

2- همان، ج 25، ص448 و تهذیب الاحکام، ج6، ص391.