بررسی گسترده ی فقهی: معونه الظالمین، الولایه من قِبَل الجائر و جوائز السلطان صفحه 396

راضی هستند، می توانیم بخشی از مال حضرت را در آن جا صرف کنیم.

این اشکال سوم به نظر ما هم بر کلام صاحب جواهر … قدس سره … وارد است، البته با توجه به آن که در همه ی این مصارف احتمال لزوم رعایت نظر فقیه بلکه ولیّ فقیه مبسوط الید معمولاً وجود دارد.

آیا مجهول المالک را می توان به بنی هاشم صدقه داد؟

در روایات نقل شده: «لا تحل الصدقه لبنی هاشم» و در روایتی خوردن زکات را مساوی با خوردن خمر برای بنی هاشم تلقّی کرده(1)، به همین خاطر بعضی قائلند دادن مجهول المالک به عنوان صدقه به بنی هاشم حرام است، ولی بعضی می گویند نه تنها حرام نیست بلکه دادن به سادات و فرزندان پیامبر اکرم … صلی الله علیه و آله و سلم … اولی است.

این که صدقه فی الجمله بر هاشمی حرام است، جزء واضحات اسلام است که شیعه و سنّی بر آن اتفاق دارند و احدی در آن تشکیک نکرده، فقط بحث بر آن است که آیا استثنائاتی دارد یا خیر؟

دو استثناء برای دادن صدقه به بنی هاشم ذکر شده است:

1. صدقه دادن هاشمی به هاشمی دیگر.

2. صدقه ی مندوبه.

در ذیل، روایات دالّ بر استثناء صدقه ی مندوبه را ذکر خواهیم کرد، گرچه برخی مشتمل بر استثناء اوّل نیز می باشد.

1- دعائم الإسلام، ج 1، ص259: وَ عَنْهُ … صلی الله علیه و آله و سلم … أَنَّهُ قَالَ: لَا تَحِلُّ لَنَا زَکَاهٌ مَفْرُوضَهٌ وَ مَا أُبَالِی أَکَلْتُ مِنْ زَکَاهٍ أَوْ شَرِبْتُ مِنْ خَمْرٍ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ حَرَّمَ عَلَیْنَا صَدَقَاتِ النَّاسِ أَنْ نَأْکُلَهَا أَوْ نَعْمَلَ عَلَیْهَا وَ أَحَلَّ لَنَا صَدَقَاتِ بَعْضِنَا عَلَی بَعْضٍ مِنْ غَیْرِ زَکَاهٍ.