بررسی گسترده ی فقهی: معونه الظالمین، الولایه من قِبَل الجائر و جوائز السلطان صفحه 439

فرزندان عبدالمطلب حلال نیست. سپس فرمودند: به خدا قسم آن موقع که بر درِ بهشت ایستادم و حلقه ی در بهشت را گرفتم، می دانید بر شما مقدم نمی دارم [کسی را] پس برای خودتان آن چه را که خدا و رسولش راضی شده راضی باشید، عرض کردند: راضی شدیم.

در این روایت حضرت از صدقه تعبیر به «اوساخ ایدی الناس» می کنند و چنین تعبیری را نمی توان گفت بر غیر زکات، مانند کفارات قابل تطبیق است؛ مثلاً کسی که به خاطر مریضی نتوانسته تا ماه رمضان دیگر روزه بگیرد، نمی توان گفت کفّاره ای که بر ذمه اش است و باید بپردازد، وسخ دستش یا حرس زیادی اموالش است و حتّی نمی توان گفت جریمه است؛ چون اصلاً کار خلافی نکرده و به خاطر مریضی نتوانسته روزه بگیرد، بلکه یک نوع پوشاننده و جبران کننده ی آن نقصانی است که ولو قهراً پیدا شده است. بنابراین نمی توان گفت صدقه در این روایت اطلاق دارد و شامل غیر زکات نیز می شود.

در ذیل هم که می فرماید: «وَ مِنْ غَیْرِهَا مَا قَدْ حَرَّمَهُ» نمی دانیم آیا کفّاره را حرام کرده یا خیر، امّا این که می فرماید: «وَ إِنَّ الصَّدَقَهَ لَا تَحِلُّ لِبَنِی عَبْدِ الْمُطَّلِبِ»، «ال» در «الصَّدَقَهَ»، «ال» عهد است؛ یعنی همان صدقه ای که وسخ می باشد بر بنی عبدالمطلب جایز نیست.

3. صحیحه ی عبدالله بن سنان:

وَ [مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَن] بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنِ النَّضْرِ عَنِ ابْنِ سِنَانٍ یَعْنِی عَبْدَ اللَّهِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ … علیه السلام … قَالَ: لَا تَحِلُ الصَّدَقَهُ لِوُلْدِ الْعَبَّاسِ وَ لَا لِنُظَرَائِهِمْ مِنْ بَنِی هَاشِمٍ.(1)

1- همان، ح3، ص269 و تهذیب الاحکام، ج4، ص59.