بررسی گسترده ی فقهی: معونه الظالمین، الولایه من قِبَل الجائر و جوائز السلطان صفحه 54

نکردم. حضرت فرمودند: چه گفتی؟ می گوید دوباره همان قسم ها را إعاده کردم، پس حضرت سرشان را به آسمان بلند کردند و فرمودند: دست یابی به آسمان برای تو از آن چیزی که گفتی آسان تر است.

مرحوم شیخ(1) درباره ی این روایت می فرماید: مشارٌ الیه «ذَلِکَ» در کلام امام … علیه السلام … که فرمودند: «تَنَاوُلُ السَّمَاءِ أَیْسَرُ عَلَیْکَ مِنْ ذَلِکَ» ظلم و جور نکردن است، که در این صورت معنای کلام حضرت آن است که ولایت از قِبل ظالمین، از ظلم و جور منفکّ نیست و حرام بودن ولایت هم به خاطر ظلم و جور است. البته احتمال هم می دهند که مشارٌالیه، رخصتی باشد که توقع داشت امام … علیه السلام … برای والی شدن به او بدهند.

نقد دلالت روایت داود بن زُربی

این روایت دلالتی ندارد بر این که نفس ولایت جایز بوده و فقط به خاطر معاصی ملازم با آن حرام شده است، بلکه احتمال دارد چون آن موالی امام سجاد … علیه السلام … چنین فکر می کرد که قابل انفکاک است، حضرت هم فرمودند قابل انفکاک نیست؛ نه این که حرمت فقط به خاطر عدم انفکاک است. بنابراین دلالتی بر جواز نفس ولایت ندارد. بله، شاید همان طور که مرحوم شیخ فرمودند بتوان گفت اشاره ای به آن دارد، ولی به هیچ وجه دلالت ندارد.

علاوه آن که روایت از لحاظ سند قابل اعتماد نیست؛ چون آن موالی امام سجاد … علیه السلام … که این مطالب را نقل کرده برای ما مجهول است، شاید فرمایش امام … علیه السلام … به آن نحوی که ایشان نقل کرده، نبوده و مطلبی کم و زیاد شده باشد. پس باید

1- المکاسب المحرمه، ج 2، ص70: ففی صحیحه داود بن زربیّ، قال: «أخبرنی ... قال: فکیف قلت؟ فأعدت علیه الأیمان، فنظر إلی السماء، و قال: تنال هذه السماء أیسر علیک من ذلک»؛ بناء علی أنّ المشار إلیه هو العدل، و ترک الظلم، و یحتمل أن یکون هو الترخّص فی الدخول.