بررسی گسترده ی فقهی: معونه الظالمین، الولایه من قِبَل الجائر و جوائز السلطان صفحه 71

خودش از عزیز مصر درخواست تولیت کرد و فرمود: (اجْعَلْنی عَلی خَزائِنِ الْأَرْضِ إِنِّی حَفیظٌ عَلیمٌ)، علاوه آن که من به اجبار و اکراه قبول ولایت کردم.

نقد استدلال به آیه ی شریفه بر جواز تولّی از قِبَل ظالم

این استدلال تمام نیست؛ زیرا:

اوّلاً: احکامی را که حضرت یوسف علی نبیّنا و آله و علیه السلام در شریعت خودشان به آن ملتزم بودند، نمی توان به شریعت اسلام سرایت داد. چه بسا آن حکم مخصوص به خودشان بوده باشد؛ زیرا شرایع متفاوت است. به همین خاطر هم گفتیم استصحاب شرایع سابقه جاری نیست؛ چون تبدّل موضوع شده است.(1)

ثانیاً: شاید اصل حکومت، حقّ حضرت یوسف علی نبیّنا و آله و علیه السلام بوده که ولیّ از جانب خداوند بودند و تا این مقدار را توانستند تصاحب کرده و تولّی کنند. بنابراین از این آیه ی شریفه استفاده نمی شود که تولّی برای کسانی که إذنی از جانب معصوم … علیه السلام … که حقّ حاکمیت با اوست ندارند، جایز باشد.

ثالثاً: مقایسه ی حکومت مشرکان بر مشرکان با حکومتی که بر مسلمانان خصوصاً بر شیعیان ظلم می کند، درست نیست و تفاوت زیادی با هم دارد. الآن هم ملتزم می شویم که جایز باشد کسی وارد در حکومت کفّار حربی بر کفّار حربی شده و حاکم بر آن ها شود، خصوصاً به نحوی که باعث تقلیل ظلمی شود

1- گرچه این کلام که استصحاب شرایع سابقه جاری نیست، صحیح است؛ چون تبدّل موضوع شده و شرایع مختلف است، ولی التزام به این هم مشکل است که بگوییم قرآن کریم ارتکاب عملی را به انبیای الهی نسبت داده و تأیید می کند که آن عمل در دین مبین اسلام ذاتاً (نه تشریعاً) حرام بوده و در نزد متشرّعه قبیح شمرده می شود. علاوه آن که در این صورت استشهاد امام رضا … علیه السلام … بر آیه ی شریفه برای دفاع از عمل خود در مقابل خصمی که حضرت را به امامت قبول ندارد، ناتمام خواهد بود و بلکه می توان گفت: استشهاد امام رضا … علیه السلام … در واقع تقویت کردن این ارتکاز متشرعه بوده که انبیای الهی کاری را که در دین اسلام حرام و قبیح محسوب می شود، مرتکب نمی شوند. (امیرخانی)