قضایای حقیقه و خارجیه در آیینه منطق و اصول فقه صفحه 127

گفتار دوّم: تفاوتهای قضیۀ خارجیه با حقیقیه

اشاره

عمده تفاوتهای بین دو قضیه در کلمات مرحوم نائینی رحمه الله مطرح شده است. وی پس از تعریف قضیۀ خارجیه و حقیقیه، به بیان تفاوتهای آندو پرداخته می نویسد:

«وبذلک تمتاز القضیّه الخارجیّه عن القضیّه الحقیقیّه»(1)

از آنچه گفته شد، تفاوت قضیۀ خارجیه با حقیقیه روشن می شود.

با بررسی عبارات مرحوم نائینی رحمه الله در مواضع مختلف آثار اصولی ایشان، می توان نتیجه گرفت که وی به وجود ده تفاوت میان قضیۀ خارجیه با حقیقیه قائل شده است. ما ابتدا تفاوتهای مذکور در کلام نائینی رحمه الله را بررسی نموده و سپس به تفاوتهای دیگر - که وی متعرّض آنها نشده است - خواهیم پرداخت.

1- تفاوت در ملاک جامع بین افراد

عبارت نائینی رحمه الله در بیان تفاوت نخست چنین است:

«حیث انّه فی القضیّه الخارجیّه لیس هناک ملاک جامع و عنوان عامّ