سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 2 صفحه 575

درس یکصد و هفتاد و یکم

اشاره

بسم الله الرحمن الرحیم

الحمد للّه ربّ العالمین و الصّلاه و السّلام علی سیّدنا و مولینا و نبیّنا أبی القاسم محمّد صلّی اللّه علیه و آله و سلّم و علی آله الطیّبین الطّاهرین المعصومین و لعنه اللّه علی أعدائهم أجمعین، من الآن الی قیام یوم الدّین.

اقسام حال در عنوان مشتق

در رابطه با عنوان حال، ما ابتداءا سه حال داریم: یک حال نطق، یعنی زمانی که تکلم تحقق پیدا می کند و یکی حال نسبت، یعنی زمانی که متکلم عنوان ضارب را اطلاق بر زید می کند و نسبت به زید می دهد. یکی هم حال تلبس؛ یعنی زمانی که به حسب واقع این ذات متلبس به این مبدأ شده و این مبدأ از او تحقق پیدا کرده است. در مثالی که در درس قبل عرض کردیم این معنی کاملا روشن بود، اگر صدور ضرب از زید پریروز بوده، نسبت، دیروز واقع می شود، تکلم امروز؛ یعنی امروز می گوید: «زید ضارب امس» پس ما در حقیقت سه روز داریم: زمان نطق و تکلم که امروز است، زمان نسبت که دیروز است به لحاظ کلمه امس، زمان تلبس و اتصاف به ضرب به حسب واقع و صدور ضرب که پریروز است. پس در همین مثال همۀ حالات ثلاثه مجتمع هستند.

(سؤال... و جواب استاد:) امس؛ یعنی دیروز، ضرب پریروز واقع شده، لکن جری شما و نسبت شما دیروز بوده است، مثل اینکه به جای ضارب، شما بگویید: «زید تحقق منه الضرب أمس»، نسبت شما چه موقع است؟ تحقق ضرب را چه موقع نسبت به زید می دهید؟ دیروز، منتها در«تحقق منه الضرب»، بلااشکال مجاز است، اما در این مثال محل بحث که آیا مجاز یا حقیقت است؟ آنهایی که