سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 3 صفحه 479

درس دویست و چهل و دوم

اشاره

بسم الله الرحمن الرحیم

الحمد للّه ربّ العالمین و الصّلوه و السّلام علی سیّدنا و مولینا و نبیّنا أبی القاسم محمّد صلّی اللّه علیه و آله و سلّم و علی آله الطیّبین الطّاهرین المعصومین و لعنه اللّه علی أعدائهم أجمعین، من الآن الی قیام یوم الدّین.

استحالۀ اخذ قصد الامر در متعلق

مهمترین دلیلی که در رابطه با استحاله ذاتیۀ ذکر شده است، این است که قصد الامر در متعلق اخذ بشود. چون مدعا این بود که این محال است و ذاتا هم محال است، مهم ترین دلیلش این بیانی است که محقق بزرگوار نائینی(قدس سره الشریف) ذکر فرموده اند. خلاصۀ این بیان که توضیح این بیان هم هست، این است که ایشان می فرماید: نوع قضایای متضمّنۀ بیان احکام در شریعت، قضایای حقیقیه است. حالا این توضیح را من ذکر می کنم که شما در منطق این معنا را ملاحظه فرموده اید که «القضیه امّا طبیعیه و اما حقیقیه و امّا خارجیه».

قضیۀ طبیعیه آن است که موضوعش عبارت از ماهیت است، عبارت از طبیعت است و فرد بما هو فرد، دخالتی در این موضوع ندارد، طبیعت و ماهیت موضوع است، مثل اینکه شما بگویید:

«الانسان حیوان ناطق» این«قضیه خبریه حملیه» لکن در عین حال طبیعیه است، موضوع، ماهیت و طبیعت انسان است. قسم دوم، قضیه حقیقیه است. قیضۀ حقیقیه هم همان قضیۀ خبریه حملیه است، منتها موضوعش عبارت از افراد است، و دایره افراد هم توسعه دارد چه افرادی که محققه الوجود