سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 5 صفحه 116

درس سیصد و شصت و دوم

اشاره

بسم الله الرحمن الرحیم

الحمد للّه ربّ العالمین و الصّلوه و السّلام علی سیّدنا و مولینا و نبیّنا أبی القاسم محمّد صلّی اللّه علیه و آله و سلّم و علی آله الطیّبین الطّاهرین المعصومین و لعنه اللّه علی أعدائهم أجمعین، من الآن الی قیام یوم الدّین.

کلام صاحب فصول(ره) در تقسیم واجب به منجّز و معلّق

بحث در تقسیمات واجب بود. یک تقسیم، تقسیم واجب به مطلق و مشروط بود که صحّت آن روشن شد. گاهی در وجوب، تعلیق هست که از آن تعبیر به واجب مشروط می کنیم و گاهی در وجوب، تعلیق و شرطی نیست از آن تعبیر به واجب مطلق می کنیم.

صاحب فصول«ره» تقسیم دیگری برای واجب ذکر کرده و این تقسیم به نظر ایشان، تقسیم دیگری است که می فرماید: «الواجب اما منجّز و اما معلّق» واجب گاهی واجب تنجیزی و گاهی واجب تعلیقی است. در بیان واجب منجّز ایشان این طور می فرماید: واجب منجّز آن واجبی است که وجوبش متعلق به مکلّف شده و گریبان مکلّف را گرفته و از طرف دیگر حصول آن واجب و تحقّق آن واجب، توقف ندارد بر یک امری که مقدور مکلّف نباشد. خلاصۀ تعریف واجب منجّز آن است که الان وجوبش فعلی است و گریبان مکلّف را گرفته و تحقّق واجب و مأموربه، توقف بر امر غیر مقدور ندارد. مثل وجوب معرفت و وجوب آشنائی به احکام، امکان دارد که معرفت را به اصول و عقاید بگیریم، شناسائی خداوند، شناسائی توحید و همین طور سایر معارف، وجوبش گریبان