سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 5 صفحه 191

درس سیصد و هفتاد و دوم

اشاره

بسم الله الرحمن الرحیم

الحمد للّه ربّ العالمین و الصّلوه و السّلام علی سیّدنا و مولینا و نبیّنا أبی القاسم محمّد صلّی اللّه علیه و آله و سلّم و علی آله الطیّبین الطّاهرین المعصومین و لعنه اللّه علی أعدائهم أجمعین، من الآن الی قیام یوم الدّین.

رجوع قید به ماده بنا بر مبنای شیخ اعظم«ره»

روی مبنایی که مرحوم شیخ انصاری«اعلی الله مقامه الشریف» در رابطۀ با واجب مشروط دارد، تمام قیودی که در دایرۀ امر قرار می گیرد، ارتباط به مادّه دارد و یک خصوصیتی است که در مأموربه اخذ شده است و هیچ یک از این قیود به خود هیأت که عبارت از وجوب و تکلیف است بر نمی گردد، در مثل«ان جائک زید فاکرمه» می فرمودند که ما قبول داریم که ظاهر جملۀ شرطیه این است که شرط، شرطیت برای جزاء دارد و جزاء هم عبارت از وجوب اکرام است. از نظر قواعد لفظی و مسائل ادبی مطلب همین طور است که ما مجیء زید را شرط برای وجوب اکرام بدانیم و قید برای تکلیف بدانیم، لکن در مقابل این ظاهر یک قرینۀ عقلیه ای وجود دارد، که آن قرینۀ عقلیه ما را مجبور می کند به این که در این ظاهر تصرف کنیم و خلاف ظاهر را اراده کنیم. آن قرینۀ عقلیه عبارت از این است که هیأت چون دارای یک معنای حرفی است، تقییدش امتناع دارد.

بالاخره ایشان می پذیرند در«ان جائک زید فاکرمه» ظهور لفظی با قطع نظر از آن قرینۀ عقلیه اقتضاء می کند که بین وجوب اکرام و بین مجیء زید ارتباط شرطی و جزائی مطرح باشد. اما قرینۀ